Giáo Trình Xã Hội Học Đô Thị

Chương 2. CÁCH TIẾP CẬN VÀ CÁC TRƯỜNG PHÁI CHÍNH TRONG XÃ HỘI HỌC ĐÔ THỊ

I. ĐÔ THỊ QUA LĂNG KÍNH XÃ HỘI HỌC

Mặc dù xã hội học đô thị ra đời và phát triển mạnh mẽ nhất từ Mỹ, song ngay từ đầu, những tư tưởng xã hội học của châu Âu đã có ảnh hưởng quan trọng tới sự phát triển của xã hội học đô thị sau này. Điều này ít nhất có hai lí do. Thứ nhất, xã hội học như một khoa học được khởi đầu từ châu Âu; Thứ hai, những nhà xã hội học đô thị đầu tiên đã tiến hành các nghiên cứu ở châu Âu dưới sự chỉ dẫn của các nhà kinh điển. Có thể nhắc đến một số truyền thống cũng như những tên tuổi nổi bật nhất trong lĩnh vực này.

Sự xuất hiện của xã hội học đô thị châu Âu gắn liền với các công trình của hai nhà xã hội học Đức M. Weber (1864-1920) và G. Simmel (1858-1928). Trong một công trình nổi tiếng của mình, M. Weber chứng minh rằng, cơ cấu xã hội của đô thị góp phần phát triển cá tính con người và do vậy, nó là công cụ cho những biến đổi xã hội lịch sử. Nếu M. Weber nêu đặc trưng của đô thị như một thiết chế xã hội thì G. Simmel lại phát hiện ra những khía cạnh tâm lí xã hội của đời sống đô thị, tính chất chức năng và phi biểu cảm của các tiếp xúc ở đô thị. Nét chung đối với cả hai ông là sự thừa nhận tính phi cá nhân (impersonal) của đời sống đô thị, sự quan liêu và các quá trình lí tính của thị trường là những yếu tố cơ bản của đời sống đô thị.

Như vậy, dưới lăng kính của các nhà xã hội học, đô thị có thể được luận giải từ nhiều góc độ. Dưới đây là ba góc nhìn của các nhà xã hội học kinh điển.