Giáo Trình Xây Dựng Bảo Vệ Chủ Quyền Lãnh Thổ Biên Giới Quốc Gia Và Biển Đảo Việt Nam

1.2. LÃNH THỔ, BIÊN GIỚI NƯỚC CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

1.2.1. Lãnh thổ thuộc chủ quyền của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

a) Lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

Khái niệm: Lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là phạm vi không gian bao gồm: Vùng đất (kể cả các đảo và quần đảo), vùng trời, vùng biển (nội thủy và lãnh hải) được giới hạn bởi biên giới quốc gia thuộc chủ quyền hoàn toàn đầy đủ và tuyệt đối của nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Lãnh thổ Việt Nam còn bao gồm phần lãnh thổ quốc gia đặc biệt. Việt Nam thực hiện chủ quyền, các quyền chủ quyền và quyền tài phán của mình đối với các phần lãnh thổ đặc biệt, nhưng phải tuân thủ luật pháp của nước sở tại và luật pháp quốc tế cũng như các điều ước quốc tế liên quan mà Việt Nam đã ký kết và các quy chế chung được áp dụng đối với lãnh thổ đặc biệt.

Thành phần của lãnh thổ quốc gia Việt Nam.

Lãnh thổ quốc gia Việt Nam là sự thống nhất, toàn vẹn và bất khả xâm phạm. Ngày 28/11/2013, Quốc hội Khóa XIII, kỳ họp thứ 6 đã thông qua Hiến pháp Nước CHXHCN Việt Nam (sửa đổi); Điều 1, Hiến pháp năm 1992 quy định: “Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là một nước độc lập có chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, bao gồm đất liền, các hải đảo, vùng biển và vùng trời”; ngoài ra, còn được ghi nhận trong nhiều điều ước quốc tế như: Hiệp định Giơnevơ về Việt Nam (1954); Hiệp định Paris về Việt Nam (27/01/1973).

Chính phủ Việt Nam đã công bố các văn bản kể trên để xác định các thành phần lãnh thổ thuộc chủ quyền của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Theo các văn bản đó, thành phần lãnh thổ quốc gia Việt Nam bao gồm: Vùng đất, vùng nước, vùng trời và lãnh thổ đặc biệt.

+ Vùng đất:

Phần đất lục địa với diện tích bề mặt khoảng 330.972,4 km² (Báo cáo số 1809/BC/BTNMT ngày 15/05/2014); phần đất các đảo trong đó có hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa; tầng đất ngầm phía dưới vùng đất, vùng nước thuộc lãnh thổ Việt Nam. Phạm vi vùng đất được xác định trên toàn bộ mặt đất, các đảo và lòng đất ngầm nằm trong biên giới quốc gia của Việt Nam.

+ Vùng nước:

Vùng nước nội địa: Sông, suối, ao, hồ trong nội địa. Nước ở sông, suối biên giới (vùng nước biên giới) vùng biển Việt Nam.

Luật Biển Việt Nam năm 2012 quy định về các vùng biển của việt Nam như sau:

Nội thủy: Vùng nước tiếp giáp với bờ biển, ở phía trong đường cơ sở và là bộ phận lãnh thổ của Việt Nam (Điều 9). Ngoài ra, vùng nước lịch sử cũng được coi là thành phần nội thủy của Việt Nam.

Vùng nước lịch sử: Vùng nước do những điều kiện địa lý đặc biệt, có ý nghĩa quan trọng với kinh tế, an ninh, quốc phòng của Việt Nam hoặc của Việt Nam với các quốc gia khác cùng quá trình quản lý, khai thác sử dụng lâu đời được nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam và các quốc gia hữu quan thỏa thuận, sử dụng theo một quy chế đặc biệt bằng việc ký kết điều ước quốc tế.

Ví dụ: Hiệp định về vùng nước lịch sử ký ngày 07/7/1982 tại Thành phố Hồ Chí Minh giữa Việt Nam và Campuchia quy định “Vùng nước lịch sử chung” căn cứ vào các điều kiện lịch sử, địa lý, kinh tế và quốc phòng. Đó là vùng được giới hạn bởi các bờ biển tỉnh Kiên Giang, đảo Phú Quốc đến quần đảo Thổ Chu của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và bờ biển tỉnh Kampot, đến nhóm đảo Poulo Wai của Vương quốc Campuchia. Vùng này được hai bên coi như đặt dưới chế độ nội thủy và đặt dưới chế độ quản lý chung về đánh bắt cá, tuần tra và kiểm soát trong khi chờ đợi và giải quyết đường biên giới trên biển trong vùng nước lịch sử.

Lãnh hải: Vùng biển có chiều rộng 12 hải lý tính từ đường cơ sở ra phía biển. Ranh giới ngoài của lãnh hải là biên giới quốc gia trên biển của Việt Nam (Điều 11).

Ngoài vùng nước thuộc chủ quyền lãnh thổ quốc gia, Việt Nam còn có các vùng biển thuộc quyền chủ quyền và quyền tài phán quốc gia:

Vùng tiếp giáp lãnh hải: Vùng biển tiếp liền và nằm ngoài lãnh hải Việt Nam, có chiều rộng 12 hải lý tính từ ranh giới ngoài của lãnh hải (Điều 13).

Vùng đặc quyền kinh tế: Vùng biển tiếp liền và nằm ngoài lãnh hải Việt Nam, hợp với lãnh hải thành một vùng biển có chiều rộng 200 hải lý tính từ đường cơ sở (Điều 15).

Thềm lục địa: Vùng đáy biển và lòng đất dưới đáy biển, tiếp liền và nằm ngoài lãnh hải Việt Nam, trên toàn bộ phần kéo dài tự nhiên của lãnh thổ đất liền, các đảo và quần đảo của Việt Nam cho đến mép ngoài của rìa lục địa.

Trong trường hợp mép ngoài của rìa lục địa này cách đường cơ sở chưa đủ 200 hải lý thì thềm lục địa nơi đó được kéo dài đến 200 hải lý tính từ đường cơ sở. Trong trường hợp mép ngoài của rìa lục địa này vượt quá 200 hải lý tính từ đường cơ sở thì thềm lục địa nơi đó được kéo dài không quá 350 hải lý tính từ đường cơ sở hoặc không quá 100 hải lý tính từ đường đẳng sâu 2.500m (Điều 17 Luật Biển Việt Nam).

Điều 20, Luật Biển Việt Nam quy định về nội thủy, lãnh hải, vùng tiếp giáp lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của đào, quần đảo:

Đảo thích hợp cho đời sống con người hoặc cho một đời sống kinh tế riêng thì có nội thủy, lãnh hải, vùng tiếp giáp lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa. Đảo đá không thích hợp cho đời sống con người hoặc cho một đời sống kinh tế riêng thì không có vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa. Nội thủy, lãnh hải, vùng tiếp giáp lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của các đảo, quần đảo được xác định theo quy định tại các Điều 9, 11, 13, 15 và 17 Luật Biển Việt Nam và được thể hiện bằng hải đồ, bản kê toạ độ địa lý do Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam công bố.