Ánh Sáng Trong Bóng Tối – Đọc sách online ebook pdf

NHỮNG VẤN ĐỀ TINH THẦN CỦA THỜI ĐẠI CHÚNG TA

Những lời trên đây có ý nghĩa gì cho thực tiễn cuộc sống? Tôi hoàn toàn không có ý định trình bày ý kiến tư biện trừu tượng thần học độc lập của mình. Chân lí thần học bao giờ cũng là chân lí, như là đạo và đời. Những thứ khác đều là “văn chương” không cần thiết.

Tôi cho rằng vấn đề thần học, tức là mang tính tôn giáo trong cơ sở của nó, của chủ đề “ánh sáng và bóng tối”, mà những câu kinh 1.5 Phúc Âm Yoan ta xem xét đã cho lời giải đáp có vẻ sâu sắc và thần bí như thế nào đó, có lẽ là vấn đề giày vò nhiều nhất, nhưng cũng thiết thân nhất cho đời sống con người. Trong ý nghĩa như thế nó mang một sắc thái đặc biệt gay gắt chính là vào thời đại mà chúng ta đang trải qua.

Có thể nói rằng, trong vấn đề “ánh sáng và bóng tối”, trong ý tưởng ánh sáng rạng chiếu trong bóng tối, – tức là dung hợp hai ý tưởng cơ bản, thái độ ngoan cố phản tự nhiên, không thể hiểu nổi, nhưng hiển nhiên, trong thực tế của bóng tối đối diện với ánh sáng, và khả năng của niềm tin tưởng vào ánh sáng bất chấp tính ngoan cố đó của bóng tối, – [trong vấn đề ấy] tập trung lại mọi suy tư và hoài nghi, mọi hoài vọng mà ý thức của con người châu Âu đã đi tới, như kết quả của trải nghiệm những thập niên vừa qua của thế kỷ XX và đặc biệt là trải nghiệm kinh khủng của cuộc chiến tranh mới đây – tất cả những gì do kết quả của trải nghiệm này khiến cho niềm tín của chúng ta, những tín niệm của chúng ta khác biệt về nguyên tắc với những quan điểm thống trị của thế kỷ XVIII-XIX.

Những người mà những tín niệm đạo đức đầu tiên của họ hình thành còn dưới ảnh hưởng của các ý tưởng thế kỷ XIX, không thể không ý thức – vì họ nói chung còn giữ được khả năng học hỏi từ trải nghiệm cuộc sống, – rằng họ đã nhận được và đang nhận được bài học nào đó của cuộc sống có tầm quan trọng hàng đầu, – bài học vạch trần rất nhiều tín niệm trước kia của họ, mà là những tín niệm quan trọng nhất, như là ảo tưởng và đặt ra trước họ những vấn đề mới mẻ giày vò họ.

Những biến cố chính trị – tình thế bắt đầu từ năm 1914 nhân loại châu Âu bước vào một thời đại kéo dài của những cuộc chiến tranh phá hủy và những chấn động bên trong rất to lớn, lên tới đỉnh điểm trong những sự kiện mang tính tận thế ở tình trạng lộng hành man rợ của cái ác trong những năm gần đây, – những đổi thay xuất hiện trong các khái niệm và các tín niệm của thế giới châu Âu, phần nào do những nguyên nhân này, phần nào độc lập với chúng, cho ta một ấn tượng chung cuộc không phủ nhận được, là một thời đại lịch sử hoàn toàn mới mẻ nào đó đã đến trong thế kỷ XX.

Ngày nay khi chúng ta ngoái nhìn lại quá khứ và so sánh thời đại bi thảm của chúng ta với thời đại tương đối thanh bình và yên ổn của nửa cuối thế kỷ XIX, khác biệt về phong cách sống và tư duy là rất nổi bật. Nếu như chúng ta tự hỏi thực chất của khác biệt ấy là gì, thì tôi nghĩ chúng ta sẽ phải thừa nhận rằng khác biệt ấy phần lớn được xác định bởi trải nghiệm mới mẻ về tình trạng ngoan cố và hùng mạnh của cái ác trên trần gian.

“Uy quyền của bóng tối”

Khi các giáo sĩ và các trưởng lão của dân chúng Do Thái cùng đám đông tăng lử đến khu vườn Gethsemani để bắt Jesus, Người đã bảo bọn họ: “Bây giờ là thời của các vị và uy quyền của bóng tối” (Luc., 22, 53). Tôi nghĩ rằng, nhiều người, nếu muốn tổng kết trải nghiệm cuộc sống thời hiện đại, không tìm được biểu hiện nào tốt hơn những lời lẽ ấy. Ấn tượng chủ yếu mang tính quyết định từ những gì mà nhân loại châu Âu buộc phải trải qua trong thời gian gần đây, là ấn tượng uy quyền của bóng tối trên thế gian. Các thế lực của cái ác và của phá hoại đang chiến thắng các thế lực của cái thiện.

Các lầm lạc theo quy tắc chung hóa ra hùng mạnh hơn các chân lí, trò chơi mù quáng của các thế lực phi lí tính đang đặt ra giới hạn cho mọi hoài vọng của trái tim con người – trong đời sống cá nhân cũng như trong đời sống lịch sử. Đó là ấn tượng nổi bật mà chúng ta có được từ cuộc sống. Nó dẫn đến tín niệm rằng mọi điều thiện, có lí trí, tốt đẹp, cao thượng vừa là ngoại lệ hiếm hoi trên thế gian, vừa là một thứ gì đó cực kì mong manh và yếu ớt, luôn luôn bị chèn ép bởi các thế lực của cái ác và lặn chìm trong chúng.

Những thế lực của trật tự đối lập – những đam mê mù quáng, tự phát của thói hám lọi, lòng hận thù, thói ham quyền lực và thậm chí của cả thói hung bạo vô nghĩa đốn mạt – đang tạo thành một nền chung, tựa như là thực chất chủ yếu thống trị hiện hữu trần gian.

Những gì mà chừng 40 năm về trước, – phần nào thậm chí chỉ mới 10 năm trước đây – còn tưởng chừng như tuyệt đối không thể có được trong nhân loại châu Âu, được giáo dục trong những khởi nguyên văn hóa cổ đại, trong ý thức Kitô giáo và phong trào nhân văn vĩ đại của tần lịch sử: chế độ nô lệ về mặt tàn bạo vượt xa các hình thức cổ xưa, cuộc tiêu diệt tập thể hàng loạt các dân tộc, thái độ đối xử với con người như với súc vật, thái độ khinh miệt trâng tráo các nguyên lí cơ bản nhất của nhân quyền và sự thật, [những thứ đó] đã được thực hiện thật dễ dàng đáng kinh ngạc.

Cái được gọi là con người văn hóa đột nhiên thành ra bóng ma hư ảo; trên thực tế nó bộc lộ bản thân ra vô cùng tàn ác, kẻ man rợ mù quáng về đạo đức, tính văn hóa của nó chỉ biểu hiện ra trong một việc – tinh tế và hoàn thiện của các phương tiện hành hạ và giết chóc những người gần. Một trăm năm trước đây nhà tư tưởng Nga đầy sáng suốt Alexander Herzen đã tiên đoán cuộc xâm lăng của “Thành Cát Tư Hãn với các máy điện báo”.