Những Lời Bộc Bạch – Đọc sách online ebook pdf

Tôi trù tính một công việc không hề có kiểu mẫu, và sẽ chẳng ai bắt chước thực thi. Tôi muốn phô bày cùng đồng loại một con người hoàn toàn đúng với chân tướng; và con người ấy, sẽ là tôi đây.

Những chú thích không ghi rõ “của tác giả”, là của người dịch.

“Trong thâm tâm và dưới lớp vỏ ngoài”, lời đề từ bằng tiếng Latin, mượn của nhà thơ Aulus Persius Flaccus (34-62); Ego te intus et in cute (Ta hiểu anh trong thâm tâm và dưới lớp vỏ ngoài).

Riêng mình tôi. Tôi cảm nhận được cõi lòng mình, và tôi hiểu mọi người. Tôi được tạo ra chẳng giống một ai trong những người tôi từng thấy; tôi dám chắc là chẳng giống một ai trong những người đang hiện hữu. Nếu tôi không đáng giá hơn, thì ít ra tôi cũng khác biệt. Liệu tạo hóa làm đúng hay làm sai khi đập vỡ chiếc khuôn mà tạo hóa đã ném tôi vào, điều này mọi người chỉ có thể xét đoán sau khi đã đọc tôi.

Tiếng kèn của ngày Phán xử cuối cùng hãy vang lên khi nào muốn, tôi sẽ cầm trong tay cuốn sách này, đến trình diện trước Thượng Đế. Tôi sẽ nói rõ ràng: “Đây là những gì con từng làm, những gì con từng nghĩ, những gì con từng là. Con đã kể điều hay và điều dở cùng trung thực như nhau.

Con đã chẳng ỉm đi một điều gì xấu, cũng chẳng thêm một điều gì tốt; và nếu có lúc con điểm tô đôi chút một cách vô thưởng vô phạt, thì chỉ để bổ khuyết một chỗ trống do mình kém trí nhớ mà thôi; con có thể cho là đúng, những gì con biết là có thể đúng, chứ những gì con biết là sai thì không bao giờ. Con thế nào con đã phô bày con thế ấy; hèn hạ đáng khinh khi con hèn hạ đáng khinh; nhân hậu, hào hiệp, cao thượng khi con như vậy: con đã bộc lộ nội tâm con hệt như chính Người đã thấy nó.

Thượng Đế, xin Người hãy tập hợp xung quanh con hằng hà sa số đồng loại của con; họ hãy nghe những lời con bộc bạch, họ hãy rền rĩ vì những điều hèn hạ của con, họ hãy đỏ mặt vì những điều đê mạt của con. Đến lượt mỗi người trong số họ hãy phơi bày cõi lòng mình dưới chân Người cũng thành thật như vậy; rồi xem liệu có ai dám thưa với Người rằng: Con tốt hơn cái kẻ kia.”

Tôi ra đời tại Genève, năm 1712, cha là Isaac Rousseau, công dân, mẹ là Suzanne Bernard, nữ công dân. Một tài sản thật nhỏ nhoi, chia cho mười lăm người con, khiến phần của cha tôi hầu như chẳng đáng gì, ông chỉ có nghề thợ đồng hồ làm kế sinh nhai, mà quả thực ông rất khéo tay nghề. Mẹ tôi, con gái mục sư Bernard, giàu hơn: bà có nết na và có nhan sắc; cha tôi lấy được bà chẳng phải không khó khăn vất vả. Tình yêu của họ khởi đầu gần như cùng với cuộc đời họ: ngày từ tám chín tuổi, chiều nào họ cũng cùng dạo chơi trên đường La Treille; mười tuổi, họ không thể rời nhau nữa.

Mối đồng cảm, sự hòa hợp về tâm hồn, làm vững chắc thêm tình cảm hình thành do thói quen, cả hai, bản tính dịu dàng và đa cảm, chỉ chờ đợi thời điểm tìm được cùng tố chất ấy ở một người khác, hoặc thời điểm ấy chờ đợi chính họ thì đúng hơn, và mỗi người bèn trao gửi lòng mình cho tấm lòng đầu tiên mở ra đón nhận nó. Số phận, dường như ngăn trở mối tình say đắm của họ, lại chỉ khích lệ nó mà thôi, chàng trai, không lấy được người yêu, héo hon vì đau khổ; nàng khuyên chàng hãy đi xa để quên nàng đi.

Chàng đi xa không kết quả, và quay về si tình hơn bao giờ hết. Chàng gặp lại người mình yêu dịu dàng và chung thủy. Sau thử thách này, chỉ còn yêu nhau suốt đời mà thôi, họ thề nguyện như vậy, và trời phù hộ lời thề của họ.

Gabriel Bernard, anh của mẹ tôi, phải lòng một trong những chị em của cha tôi; nhưng cô chỉ bằng lòng lấy người anh với điều kiện em trai mình lấy được cô em gái. Tình yêu thu xếp mọi sự, và hai đám cưới cử hành cùng ngày. Như vậy cậu tôi là chồng của cô tôi, và các con của họ là anh em vừa con cô vừa con cậu với tôi. Mỗi đôi sinh một con sau một năm; rồi lại phải xa nhau.

Cậu Bernard tôi là kỹ sư: cậu sang Hungary phục vụ Đế chế dưới thời hoàng thân Eugène. Cậu có thành tích trong cuộc vây hãm và trong trận chiến thành Belgrade. Cha tôi, sau khi anh trai duy nhất của tôi ra đời, được vời sang Constantinople, và thành thợ đồng hồ của hoàng cung. Trong thời gian ông vắng nhà, nhan sắc của mẹ tôi, trí tuệ, tài năng* của bà khiến bà được ngưỡng mộ. Ông De la Closure, khâm sứ Pháp, là một trong những người hâm mộ sốt sắng nhất.

Chắc hẳn niềm say mê của ông phải mãnh liệt, vì ba mươi năm sau tôi hãy còn thấy ông cảm động khi nói chuyện với tôi về bà. Để tự bảo vệ, mẹ tôi không chỉ có đức hạnh mà còn nhiều hơn thế, bà yêu chồng tha thiết; bà giục ông về: ông rời bỏ hết thảy, và quay về. Tôi là kết quả đáng buồn của sự trở lại này. Mười tháng sau, tôi ra đời quặt quẹo và ốm yếu; tôi khiến mẹ tôi mất mạng, và sự ra đời là bất hạnh đầu tiên trong các bất hạnh của tôi.

Chú thích của tác giả: Bà có những tài năng quá xuất sắc đối với địa vị mình, vị mục sư thân sinh ra bà vô cùng yêu quý con gái đã rất chú ý đến việc giáo dục con. Bà vẽ, bà hát, bà tự đệm hồ cầm, bà đọc sách và bà làm thơ tạm được. Đây là những vần thơ bà ứng tác, trong thời gian anh và chồng vắng nhà, nhân một lời ai đó nói về họ, khi bà đang đi dạo cùng chị dâu và hai đứa con của hai chị em:

Hai quý ngài không có mặt nơi đây
Với chúng tôi thân thiết vô cùng;

Đó là bạn, là người tình thủy chung;

Đó là anh, và đó là chồng

Là cha của những đứa trẻ này.

Tôi không biết cha tôi chịu đựng mất mát ấy như thế nào nhưng giờ đây tôi biết là ông chẳng bao giờ nguôi khuây, ông tưởng như thấy lại mẹ tôi ở tôi.