Khi Bong Bóng Vỡ – Đọc Sách Online Ebooks PDF

CUỘC KHỦNG HOẢNG TÀI CHÍNH

Đầu tiên đây chỉ là cuộc khủng hoảng cho vay dưới chuẩn, với những khoản lỗ do cho những người có rủi ro cao vay. Kế đó, thua lỗ xuất hiện ở cả các khoản vay Alt-A (các khoản vay rủi ro cho những người vay đủ chuẩn), và khi giá nhà tiếp tục giảm thì vấn đề lan sang cả các khoản cho vay thế chấp đạt chuẩn. Giống như bất kỳ ai tham gia vào bong bóng nhà đất, các ngân hàng đã giảm các tiêu chuẩn cho vay xuống đến mức mà khi giá nhà giảm họ sẽ bị thua lỗ nặng nề. Vào tháng 8/2007, một sự hoảng loạn đã diễn ra khi các ngân hàng thậm chí không dám cho nhau vay tiền, sợ rằng chính họ cũng không có tiền để trả.

Khi khủng hoảng trở nên tồi tệ vào mùa đông 2007-2008, Cục Dự trữ Liên bang buộc phải giảm mạnh lãi suất và chế ra một loạt biện pháp hỗ trợ nhằm đảm bảo rằng các ngân hàng không bất thình lình sụp đổ vì thiếu thanh khoản. Tuy nhiên, với Northern Rock – một ngân hàng cho vay thế chấp lớn ở Anh, và Bear Stearns, một ngân hàng đầu tư có uy tín ở phố Wall, thì những biện pháp trên là quá trễ. Chính quyền buộc phải đảm bảo cho hệ thống ngân hàng tiếp tục hoạt động trong khi nỗ lực điều chỉnh.

Qua năm 2008, khủng hoảng tài chính mang dáng dấp “vỡ nợ” hơn là “mất khả năng thanh khoản”. Lúc này chính quyền Mỹ đã đảm bảo thanh khoản cho các ngân hàng thương mại và các ngân hàng đầu tư. Họ cũng thu xếp một sự bảo đảm cho Freddie Mac và Fannie Mae, hai công ty thống trị nghiệp vụ cho vay thế chấp ở Mỹ.

Nhưng vấn đề đặt ra lúc này là liệu các ngân hàng có đủ khả năng huy động các khoản vốn mới để bù lại số tiền họ đã mất, hay phải tuyên bố phá sản? Nguyên tắc kế toán “tính theo giá thị trường” (mark-to-market) khiến các ngân hàng không thể phớt lờ các khoản lỗ như họ đã làm trong quá khứ. Cụ thể, các ngân hàng phải ghi trong sổ sách giá trị thị trường của các khoản vay, thay vì cứ coi như chúng cuối cùng sẽ được trả nợ theo đúng mệnh giá.

Đến tháng 9/2008, giá cổ phiếu của một số định chế tài chính đã giảm xuống thấp tới mức họ không thể huy động thêm vốn mới. Lehman Brothers là một trong những định chế yếu nhất, do họ đã liên quan quá nhiều đến các chứng khoán đảm bảo bằng tài sản thế chấp. Khi Lehman Brothers thất bại trong việc tìm một đối tác để mua lại, chính phủ Mỹ đã gây sốc cho thị trường bằng việc cứ để cho tập đoàn này phá sản.

Điều này châm ngòi cho một cuộc khủng hoảng toàn diện, tình hình chỉ dịu bớt khi các chính phủ trên toàn thế giới nhảy vào và giải cứu những định chế yếu khác, cam kết sẽ đưa ra khoản hỗ trợ lên tới con số kỷ lục là 3 ngàn tỉ đô la. Nhưng đến lúc đó thì lòng tin của người tiêu dùng và giới doanh nhân đã sụp đổ và một đợt suy thoái toàn cầu là điều không thể tránh khỏi.

Ngoài ra, chúng ta còn được chứng kiến một cái vòng luẩn quẩn của việc giảm đòn bẩy tài chính, khi ngân hàng và các quỹ đầu cơ bán tài sản để trả nợ, còn các nhà đầu tư cổ phiếu, trái phiếu và các quỹ tương hỗ thì đua nhau tháo chạy trước khi giá giảm sâu hơn nữa. Thị trường chứng khoán rớt xuống những mức độ từng xảy ra ở đầu thập kỷ này. Trong khi đó, giá nhà tại Mỹ tiếp tục giảm, tỷ lệ vi phạm hợp đồng thế chấp tiếp tục tăng, còn các ngân hàng cũng tiếp tục cố gắng huy động thêm vốn để bù lại các khoản thua lỗ.

Ngoài ra, đợt suy thoái đem lại những khoản thua lỗ mới: ngoài các vấn đề về cho vay thế chấp, nay còn xuất hiện những khoản nợ thẻ tín dụng, các khoản cho vay thương mại đối với bất động sản, và các khoản vay kinh doanh khác. Chính sự sụp đổ của thị trường nhà đất Mỹ đã châm ngòi cho khủng hoảng tài chính, và mức độ sụt giảm của giá nhà đóng một vai trò quan trọng trong mức độ tồi tệ chung của tình hình.

Thập niên vừa qua cũng chứng kiến các bong bóng nhà đất ở nhiều quốc gia khác. Giá nhà thậm chí còn tăng cao hơn ở Mỹ tại các nước Anh, Tây Ban Nha, Ireland, Úc và New Zealand. Những nguy cơ bắt đầu xuất hiện từ năm 2007, và đến nay, tất cả những quốc gia nói trên đều phải đối mặt với cả sự sụp đổ của bong bóng địa ốc và sự suy giảm kinh tế nói chung. Các câu chuyện có thể khác nhau về tình tiết, nhưng về bản chất thì hoàn toàn giống nhau. Đó là việc bùng phát và nổ tung của bong bóng, làm thiệt hại nền kinh tế và gây thua lỗ cho những chủ nhà, nhà đầu tư tham gia thị trường khi bong bóng gần lên tới đỉnh điểm.

BONG BÓNG BẤT ĐỘNG SẢN LÀ THỨ TỒI TỆ NHẤT

Khi bất kỳ bong bóng nào vỡ, một số người sẽ thua lỗ. Các nhà đầu cơ có kinh nghiệm đôi khi có thể nhận ra đoạn kết của một bong bóng và ngưng đầu tư kịp lúc. Quan trọng hơn hết, họ luôn biết hạn chế rủi ro trong đầu cơ đến một mức độ chấp nhận được. Những nhà đầu tư chịu thiệt hại nặng nề nhất là những người tham gia ở những giai đoạn sau của bong bóng, hầu như không có kinh nghiệm về việc quản trị rủi ro.

Để một bong bóng tiếp tục phình to, cần có thêm nhiều người đầu tư, nhiều tiền được đổ vào. Bong bóng sẽ kết thúc khi hoặc là không còn ai để tham gia nữa, hoặc là có một số sự kiện khiến người ta bắt đầu bán ra các tài sản đã đầu cơ.

Nếu bong bóng chỉ ảnh hưởng đến một số lượng nhỏ các nhà đầu tư, chúng sẽ không có mấy ảnh hưởng lên nền kinh tế và không có gì là nghiêm trọng. Trên thực tế, một số bong bóng đã có quy mô đúng như vậy. Ví dụ, bong bóng về giá xe hơi cổ cuối thập niên 1980 chỉ gây ra những hậu quả không đáng kể do số lượng các nhà đầu tư liên quan là không lớn.