Đăng Khoa Lục Sưu Giảng – Web Tải Sách Miễn Phí Ebooks PDF

ÔNG MẠC-HIỂN-TÍCH 莫顯蹟公

Người làng Lũng-Động, huyện Chí-Linh, tỉnh Hải-dương, đỗ Trạng-Nguyên khoa Bính-Dần, niên hiệu Quảng-Hựu, triều vua Lý-Nhân-Tôn. Em là ông Kiến-Quan cũng đậu bảng vàng. Cả hai anh em cùng làm quan đến chức Thượng-Thư.

Đến triều nhà Trần, người cháu xa đời của ông là ông Mạc-Đĩnh-Chi lại đỗ Trạng Nguyên khoa Giáp-Thìn, niên hiệu Kiến-Long, triều vua Anh-Tôn nhà Trần, danh tiếng vang lừng hai nước Hoa, Việt. Sau này là ông Tổ của nhà Mạc.

Ôi ? đức trạch sâu xa đến thế nào, mà xứng được với phúc ấy. Tiếc rằng tôi chưa khảo sát được rõ ràng.

ÔNG NGUYỄN-HIỀN 阮賢公

Người làng Dương-A, huyện Thượng-Nguyên, tỉnh Nam-Định, Thân-Phụ ông học nghề pháp môn (Phù-Thủy), coi chùa đông-A. ông là người có tài, sinh ra đã biết. Năm 13 tuổi đỗ Trạng-Nguyên khoa Tân-Mùi ; niên hiệu Thiên-Ứng Chính-Bình thứ 16, triều vua Thái-Tôn nhà Trần.

Thấy ông đỗ sớm vua hỏi : « Trạng-Nguyên học ở đâu » ? Ông thưa rằng : « Thần xin tâu Bệ-hạ, thần chỉ học thần… và thỉnh thoảng hỏi sư ông một hai chữ ». Vua cho là chưa biết cách tấu đối, nên hãy cho về học thêm. Không bao lâu ông mất. Khoa ấy thi tuyển tam khoa, ông là người ít tuổi nhất. Ông Lê-Văn-Hưu, người Phủ-Lý, huyện Đông-Sơn, đỗ Bảng-Nhãn, mới 18. Ông Đặng-Ma-La (do bà mẹ cảm tinh Ma-La mà sinh ra ông, nên đặt như vậy) đỗ Thám-hoa năm 14 tuổi, thực là xưa nay ít có.

ÔNG NGUYỄN-TRUNG-NGẠN 阮忠彥公

(tự là Bàng-Trực)

Người làng Thổ-Hoàng, huyện Thiện-Thi, tỉnh Hưng-Yên, có tiếng là Thần-Đồng ; 16 tuổi đậu Hoàng-Giáp khoa Giáp-Thìn, niên hiệu Hưng-Long, triều vua Anh-Tôn nhà Trần, phụng mạng đi sứ sang Trung-Hoa (Nhà Nguyên).

Ông làm quan đến chức Đại-Hành-Khiển, được phong là Trung-Quốc-Công thọ ngoài 80 tuổi, là danh-thần triều nhà Trần.

Ông lấy hiệu là Giới-Hiên. Theo Quốc-Sử chép, ông là người có khoa danh và sự nghiệp hoàn toàn, Văn-chương của ông thấy ở bài bia Tương-Dương, lời văn hùng mạnh.

Sau này ông Ảm-Chương có nói 9 : ông tiếng tăm vang dội thiên cổ, có dư oai của chữ nghiêm nghị như thu sương. Lời đó không phải là quá sai vậy.

Ông làm quan trải năm triều, xưa tên là Cốt, con một nhà đi hát. Lúc còn nhỏ, ông nằm mơ thấy nuốt sao Ngưu vào bụng. Có tiếng là Thần-Đồng.

ÔNG NGUYỄN-TRÃI 阮薦公

Người làng Nhị-Khê, huyện Thượng-Phúc, tỉnh Hà-Nội. Năm 21 tuổi, đỗ Hoàng-Giáp (khoa Giáp Thìn), niên hiệu Thánh-Nguyên, nhà Hồ (tức là niên hiệu của Hồ-Quý-Ly).

Vào cuối đời nhà Hồ, gặp loạn nhà Minh ; ông muốn tìm kiếm một vị chân-nhân, nhưng không biết đi tìm ở đâu liền đến cầu mộng ở đền đức Đổng-Thiên-Vương. Thiên Vương báo mộng rằng : « Việc này không phải công việc của ta, phải hỏi Tử Đồng-Công » (tức là Văn-Xương Đế-Quân nguyên là người Tàu, miếu thờ ở huyện Tử-Đồng. Tại Hà-Nội có Chấn-Vũ-Quán, và ở xã Hoàng-Xá, huyện An-Sơn, tỉnh Sơn-Tây cũng có đền thờ. Nhiều người đã đến cầu mộng tại đó). Ông theo lời đến đền thờ Tử-Đồng Tiên-Nhân cầu mộng. Tiên-Tử báo mộng cho biết là họ Lê đương nổi lên. Ông liền đến Lam-Sơn (nay thuộc tỉnh Thanh-Hóa) để tìm kiếm. Lúc bấy giờ vua Lê-Thái-Tổ còn ẩn náu trong một căn nhà hẻo lánh, tính phép Thái-Ất, không thông tin tức với ngoài. Ông không có cách gì vào yết kiến được, ông lén vào nấp ở nóc nhà. Khi đêm đã yên tiếng người, Vua Thái-Tổ đang ngồi một mình trước đèn. Ông liền từ trên nóc nhà nhảy xuống. Vua Thái-Tổ cầm gươm toan chém. Ông cúi đầu sụp lạy, bầy tỏ chí hướng của mình. Rồi từ đó, rồng mây kết hợp, vua sáng tôi hiền. Ông giúp vua Thái-Tổ bình định thiên hạ, cứu giúp nhân dân thoát cảnh lầm than.

Tương truyền rằng : trước kia, lúc ông đi dạy học tại một nhà, nhà đó có một cái vườn hoang. Ông bảo các học trò : « Sáng sớm ngày mai, nhờ anh em đến dãy cỏ, sạch sẽ khu vườn đó ». Đến đêm ông nằm mơ thấy một người đàn bà đến nói với ông rằng : « Hiện nay chúng tôi đương kỳ sinh nở ; xin hoãn lại cho ít bữa để chúng tôi dời đi nơi khác ». Khi ông thức dậy, cho là việc lạ, định bảo học trò hãy tạm hoãn lại. Nhưng sớm hôm đó ; học trò đã trót đến vườn đó sửa sang phá vỡ thấy một con rắn lớn, (đẻ con còn non) liền đánh và chém con rắn nọ đứt đuôi chạy mất. Khi ông biết ra thì việc đã lỡ rồi.

Đêm hôm đó, ông ngồi bên đèn xem sách, chợt thấy có ba giọt máu từ trên mái nhà nhỏ xuống sách, Ông biết là điềm không hay (những giọt máu ấy là của con rắn kia nhỏ xuống).

Về sau, con rắn đó hóa làm một người con gái tên là Nguyễn-Thị-Lộ, mà ông lấy làm nàng hầu.

Khi Lê-Thái-Tôn Hoàng-Đế đến chơi nhà ông, nghỉ đêm tại đó, Thị-Lộ bò ra cắn vua, vua mất. Triều-Đình khép vào tội thí nghịch, và yêu cầu ông tự xử tội mình, ông xin cam chịu tội chu di cả họ, rồi ông bị giết. Đó là sự báo oán của con rắn, không biết thuyết đó có đúng không ? Nhưng đương khi giặc Minh tàn ngược, đánh lấy nước ta, mà ông đã giúp được vua Lê-Thái-Tổ dựng nên nghiệp lớn, thì công đức của ông thật là bất hủ. Sau người ta nói : Triều Nguyễn là giòng giống của ông, không biết điều đó có đúng hay không.

Trong đền thờ ông, tại làng Nhị-Khê. Ông Ẩm-Chương có đề câu đối rằng :

英雄靈魂依高廟

翊贊勳勞簡聖朝

Anh hùng linh-phách y cao miếu

Dực tán huân lao giản thánh-Triều

Dịch nghĩa :

Anh hùng phách vấn nương cao miếu

Dực tản công ghi tại Thánh-Triều.

Hai câu này ngụ ý nói việc vua Lê khôi phục, và khen tặng ông.

Ông Lập-Trai cũng có đề câu đối rằng :

功齊藍岳千峰峙

慶及蘇江一水流

Công tề Lam-nhạc thiên phong trí

Khánh cập Tô-giang nhất thủy lưu.

Dịch nghĩa :

Công sánh Lam-Sơn ngàn ngọn núi

Phúc tràn Tô-Lịch một giòng sông.

Sự nghiệp của Ông Nguyễn-Trãi hiện đã ghi chép ở Công-Dư-Thư. Nay chép phụ thêm những điều đã được nghe truyền khẩu.

Thân phụ ông là Phi-Khanh có dựng một ngôi nhà trên cái gò ở trong làng. Khi ông mất, người trong làng thấy ông là người văn hay học rộng và là một bực công-thần dựng nước của triều Lê, nên có lập đền thờ tại ngay ngôi nhà đó. Sau vua Thánh-Tôn thương ông bị nỗi oan uổng, cho sưu tầm thơ văn của ông, và lục dụng các con cháu. (Niên hiệu Hồng-Đức năm đầu ; nhà vua truy phong cho ông tước Tế-Văn-Hầu.