Dẫn Luận Về Kiến Trúc – Web Tải Sách Miễn Phí Ebooks PDF

Sách Dẫn Luận Về Kiến Trúc của tác giả Andrew Ballantyne mời bạn thưởng thức.

Các nền văn hoá

Theo những gì tôi muốn nói ở đây, một văn hoá không nhất thiết bao gồm nhiều con người. Nó có thể mơ hồ và bao la, chẳng hạn khi chúng ta muốn so sánh văn hoá châu Âu với văn hoá Mỹ Latin. Nhưng nó cũng có thể chỉ bao hàm vài người với điểm gì đó chung khiến họ có thể trao đổi với nhau bằng ánh mắt và nụ cười ẩn ý, chẳng hạn khi một người lớn tuổi nói điều gì đó không có ý thô tục, nhưng đối với những người nghe được hai nghĩa thì đúng là nó thô tục và họ không được cười. Ở đây, một câu được thốt ra nhưng được nghe trong hai cung cách diễn giải khác nhau. Theo ý nghĩa này, chúng ta dính líu đến những văn hoá khác nhau trong những phần khác nhau của cuộc sống, khi giao thiệp với những nhóm người khác nhau.

Chúng ta đã tập thói quen ứng xử khác nhau trong những khung cảnh khác nhau, dù không thật sự suy nghĩ về điều này. Ở những hoàn cảnh quen thuộc, chúng ta biết mình nên xử sự như thế nào. Chúng ta đối xử với người quen khác với người lạ. Cách chúng ta ngồi ở phương tiện giao thông công cộng khác với lúc ngồi trên sofa ở nhà. Chúng ta thoải mái nói một vài điều với bạn bè, một vài điều khác với cha mẹ. Đối với hành vi, chúng ta biết thế nào là lịch thiệp, và đối với công trình xây dựng cũng thế. Một số công trình được xây dựng thích hợp, và chúng ta thoải mái với chúng ngay cả khi không để ý nhiều. Những công trình khác có gì đó kỳ cục hoặc sai. Ví dụ, sẽ không ổn nếu một căn nhà riêng lại trông như một cửa hàng trên xa lộ, khuyến khích mọi người bước qua ngưỡng cửa để khám phá. Đây không chỉ là một vấn đề thực tiễn, khiến mọi người luôn muốn bước vào căn nhà đó, vì nó có thể được giải quyết bằng cách khoá cửa. Vấn đề kiến trúc là ở cấp độ văn hoá: công trình sẽ tạo ra một kiểu biểu hiện sai cho một ngôi nhà.

Một trong những yếu tố làm phức tạp hoá kiến trúc là nó có thể quan trọng với chúng ta theo nhiều phương diện khác nhau. Ví dụ, công trình nơi tôi sống mà tôi gọi là nhà mang một cảm giác đặc biệt đối với tôi, những người không sống trong nó không có cảm giác ấy. Tôi hiểu điều đó và không mong đợi họ cũng cảm thấy như tôi về ngôi nhà của tôi, dù tôi có thể kỳ vọng họ có cảm giác giống tôi về ngôi nhà của họ (đôi khi tôi sai, vì thực tế không phải ai cũng có cảm nhận giống nhau). Những công trình khác có vẻ đẹp đặc biệt, hoặc thu hút sự chú ý của mọi người theo cách nào đó.

Nếu tôi có ấn tượng với chúng, tôi có thể cho rằng những người khác cũng bị ấn tượng tương tự (một lần nữa, tôi có thể sai trong các trường hợp cụ thể, nhưng tôi sẽ cảm thấy điều đó đáng hỏi). Lại có những công trình khác là những tác phẩm kiến trúc nổi tiếng mà ai cũng biết là tốt. Nếu không cảm thấy công trình kiểu đó là tuyệt vời, tôi nên im lặng vì có vẻ ai cũng biết rõ rằng nó xuất sắc, và nếu tôi không đồng ý với họ, có lẽ mọi người sẽ nghĩ nhận xét của tôi là sai lầm. Những công trình “chuẩn mực” được bàn ở Chương 3. Chương 2 trả lời câu hỏi các công trình được mô phỏng nhau như thế nào để chúng mang đúng kiểu thông điệp đến những người “sành sỏi” trong một văn hoá cụ thể. Chương 1 chủ yếu tìm hiểu xem các công trình liên quan thế nào đến cảm nhận chúng ta là ai.

Các công trình được xây dựng để giải quyết những vấn đề thực tiễn, nhưng chúng thường làm nhiều hơn thế, và chúng ta gọi chúng là “kiến trúc” vì chúng có một chiều kích văn hoá. Dĩ nhiên, bất cứ công trình nào cũng có thể có một chiều kích văn hoá nếu chúng ta để ý, nhưng thường thì chúng ta không có khuynh hướng ấy.

Ví dụ, khi đổ xăng cho xe, tôi không nhất thiết nghĩ về trạm xăng như một “kiến trúc” mà chỉ như một nơi chốn tương đối tiện lợi. Nhưng tôi bắt đầu nghĩ về nó như một kiến trúc nếu thấy trạm xăng là công trình có ý nghĩa về văn hoá, thiết kế của nó là đáng nhìn vì nó có thể cho biết về thái độ của chúng ta đối với xe hơi, tầm quan trọng chúng ta dành cho nó.

Giá trị bổ sung, giá trị văn hoá

Việc của kiến trúc sư là thiết kế ngôi nhà, lưu ý không chỉ tới công dụng thực tiễn mà cả giá trị văn hoá của chúng, cố gắng cho chúng một hình dạng thích hợp ở một phương diện nào đó. Tính thích hợp của một công trình xây dựng sẽ khác nhau ở những hoàn cảnh khác nhau, tuỳ vào diện mạo của những công trình xung quanh, phương pháp xây dựng có thể được sửdụng, vai trò của công trình. Điều thích hợp ở ngoại ô có thể là kỳ dị ở trung tâm thành phố. Cùng một hình dạng công trình, nếu làm bằng gỗ thì có thể đơn giản và trực tiếp, nhưng lại là kỳ cục nếu đúc bằng bê tông. Một công trình tạo nên một bể bơi tốt không nhất thiết tạo nên một thư viện tốt ngay cả nếu nó có thể được điều chỉnh để trở nên hữu dụng, vẻ ngoài của công trình vẫn tạo cảm giác lầm lẫn.

Những tập hợp quyết định khác dẫn tới các lực kéo công trình theo hướng khác. Nếu vật liệu là yếu tố chi phối hình dạng công trình nhiều nhất, nó sẽ đi một đường, nhưng nếu quan tâm chủ yếu là tạo nên hình ảnh càng rõ ràng càng tốt về tính hữu dụng, nó sẽ đi đường khác. Tất cả những lực này có thể tác động độc lập với nhau đồng thời trên cùng một công trình, vì vậy việc quan tâm tới một thứ có thể làm gián đoạn những thứ khác. Vấn đề càng trở nên phức tạp bởi thực tế rằng một số cách làm có đẳng cấp cao hơn những cách khác. Ví dụ, xét một thứ nhỏ hơn một công trình xây dựng và thường được mua: đồ nội thất.