Tổng Đốc Hoàng Diệu – Đọc Sách Online Ebooks PDF

Sách Tổng Đốc Hoàng Diệu của tác giả Bùi Thụy Đào Nguyên mời bạn đọc thưởng thức.

Thành cổ Hà Nội

(Phần II)

Một bài vận văn rất có giá trị về lịch sử:

Hà thành Chánh khí ca

Bài ca nguyên là truyền miệng, nên giờ đây ‘tam sao thất bổn ” không ít. Không có bút tích nào để đối chiếu, nên người soạn đành dựa vào 2 bản hiện đang có & tương đối khá hoàn chỉnh, đó là:

1/Bản do Huỳnh Lý soạn, nhà xb Văn Hóa Hà Nội, 1958.

2/ Bản do Phan Khôi ( cháu ngoại của Tổng đốc Hoàng Diệu) sưu tầm, đăng trên Đông Pháp thời báo, Sài Gòn, s. 777 ra ngày 4.10.1928 ( bản này bị tòa kiểm duyệt thời bấy giờ cắt mất mấy câu)

Rồi qua đấy, tôi so sánh, bổ khuyết, châm chước; để tạm giới thiệu với bạn đọc một áng hùng văn quí này.

Khi có thời giờ hơn, tôi sẽ cân nhắc & chú thích kỹ càng lại.

Xin bạn đọc bỏ qua tính chủ quan của tôi.

***

Phần giới thiệu in nghiêng này của Phan Khôi :

Trước khi Văn Thiên Tường chết theo nhà Tống, có đặt một bài ca gọi là Chánh khí ca, kể sự mình giúp vua nhà Tống không thành công và phải chết, chớ không chịu hàng nhà Nguyên. Hà thành Chánh khí ca là do nghĩa đó và nói việc xảy ra ở Hà Nội.

Bài nầy, theo người ta nói, của ông Ba Giai là một nhà văn sĩ ở Hà Nội lúc bấy giờ làm ra.

Một bài văn đã hay lại có quan hệ nhiều về lịch sử, mà xưa nay chưa được in ra, thì chắc truyền không được rộng, và có ngày sẽ mất đi, là ngày nếu người ta quên nó ráo.

Vì nghĩ như vậy chúng tôi mới đem đăng báo để truyền lại cho đời sau một cái sử liệu.

***

Hà Thành Chánh khí ca

Một vừng chánh khí lưu hình,

Rộng trong trời đất : nhựt, tinh, sơn, hà,

Hạo nhiên ở tại lòng ta,

Tấc vuông son sắt hiện ra khi cùng. (1)

Nên thua theo vận truân phong,

Ngàn thu rạng tiếng anh hùng sử xanh.

Có quan tổng đốc Hà – Ninh

Hiệu là Quang Viễn, trung trinh ai bằng? (2)

Lâm nguy, lý hiểm (3) đã từng,

Vâng ra trọng trấn mới chừng ba năm.

Thôn Hồ (4) dạ vẫn nhăm nhăm,

Ngoài tuy giao thiệp, trong căm những là…

Vừa năm Nhâm Ngọ, tháng ba,

Rạng ngày mồng tám, mới qua giờ thìn,

Biết cơ trước đã giữ gìn,

Hơn trăm võ sĩ, vài nghìn tinh binh.

Tiên nghiêm (5) sai đóng trên thành,

Thệ sư (6) rót chén rượu quỳnh đầy vơi.

Văn quan võ tướng nghe lời,

Hầm hầm xin quyết một bài tận trung.

Ra uy xuống lịnh vừa xong,

Bỗng nghe ngoài đã đùng đùng súng ran.

Tiêm cừu (7) nổi giận xung quan (8)

Quyết rằng chẳng để chi đàn chó dê

Lửa phun súng phát bốn bề,

Khiến loài bạch quỉ hồn lìa phách xiêu

Bắn ra nó chết cũng nhiều

Phố phường trông thấy, tiếng reo ầm ầm.

Quan quân đắc chí bình tâm,

Cửa Đông, cửa Bắc vẫn cầm vững binh.

Chém cha cái lũ hôi tanh

Phen này quét sạch sành sanh mới là!

Không ngờ thất ý tại ta,

Rõ ràng thắng trận, thế mà thua cơ!

Nội công rắp tự bao giờ,

Thấy kho thuốc cháy, ngọn cờ ngã theo

Quan quân sợ chết thảy đều,

Cửa Tây, Bạch qủi đánh liều trèo lên.

Nào ai sức mạnh gan liền?

Nào ai cầm vững cho bền ba quân?

Nào ai có chí kinh luân?

Nào ai nghĩ đến thánh quân trên đầu?

Một cơn gió thảm mưa sầu,

Đốt nung gan sắt, giãi dầu lòng son,

Chữ trung còn chút con con,

Quyết đem gởi cái tàn hồn gốc cây.

Trời cao biển rộng đất dày,

Non Nùng sông Nhị chốn nầy làm ghi!

Thương thay trong buổi gian nguy,

Lòng riêng ai chẳng thương vì người trung!

Rủ nhau tiền góp của chung,

Rước người ra táng ở trong học đường.

Đau đớn nhẽ, ngẩn ngơ dường!

Tả tơi thành quách, tồi tàn cỏ hoa!

Kể từ năm Dậu bao xa, (9)

Đến nay tính đốt phỏng đà mười niên.

Long thành thất thủ hai phen,

Kho tàng hết sạch, quân quyền dời tan.

Đổi thay trải mấy ông quan,

Quyên sanh tựu nghĩa, có gan mấy người?

Trước quan Võ hiển khâm sai (10)

Sau, quan Tổng đốc một vài mà thôi.

Ngoài ra võ giáp văn khôi,

Quan, bào, trâm, hốt nhác coi, ngỡ là…

Khi bình làm hại dân ta,

Túi tham vơ nhặt chẳng tha miếng gì.

Đến khi hoạn nạn gian nguy,

Mắt trông ngơ ngác, chơn đi gập ghình.

Võ như đề đốc Lê Trinh, (11)

Cùng là chánh phó lãnh binh một đoàn,

Đương khi giao chiến ngang tàng,

Thấy quân hầu đổ vội vàng chạy ngay.

Nghĩ xem thật cũng ghê thay,

Bảo thân chước ấy ai bày sẵn cho?

Thế mà nghe nói mơ hồ

Rằng: quan đề đốc xuống hồ cửa tây;

Kẻ rằng: Treo ở cành cây

Người rằng: hẳn xuống giếng nầy không sai.

Thăm tìm ngày một ngày hai,

Định rằng hiệp táng cùng nơi học đường.

Hỏi ra sau mới tỏ tường,

Cũng loài uý tử, cũng phường tham sanh.

Phép công nên bắt gia hình,

Rồi ra nặng chữ nhơn tình lại thôi.

Văn như Tuần phủ nực cười,

Bình Chi là hiệu, năm mươi tuổi già (12)

Biết bao cơm áo nước nhà?

Nhắm trong sĩ tịch cũng là đại viên.

Chén son chưa cạn lời nguyền,

Nỡ nào bỗng chốc quên liền ngay đi?

Lại còn lẩn khuất làm chi?

Hay là tham tiếc mùi gì ở đây?

Hay là còn chước bình Tây,

Chực làm nội ứng, đợi ngày viện binh?

Hay là tiếc gái xuân xanh?

Tìm nơi kiếm chốn gieo mình trú chân ?

Hay là còn chút từ thân,

Rắp toan tịch cốc mấy lần lại thôi!