Khu Di Tích Lịch Sử Đền Hùng – Web Tải Sách Miễn Phí Ebooks PDF

Sách Khu Di Tích Lịch Sử Đền Hùng của tác giả Vũ Kim Biên mời bạn thưởng thức.

2. THỜ TỰ

Khu di tích Đền Hùng có 4 đền, 1 chùa và lăng Vua Hùng, phân bố như sau:

ĐẾN THƯỢNG VÀ LĂNG TRÊN ĐỈNH NÚI:

Nơi đây các Vua Hùng lập miếu thờ Trời “Kính thiên lĩnh điện”, thờ 3 ngọn núi thiêng là Đột Ngột Cao Sơn (núi Hùng), Áp Sơn (núi Trọc), Viễn Sơn (núi Vận), thờ Thần lúa (có mảnh vỏ trấu bằng chiếc thuyền câu, mới mất trong kháng chiến chống Pháp).

Giữa thế kỷ 3 trước công nguyên, Thục Phán được Vua Hùng 18 nhường ngôi, mới lập hai cột đá thể trên đỉnh núi và làm đền thờ 18 đời Vua Hùng. Lại mời dòng tộc nhà vua đến ở chân núi giao cho việc thờ cúng.

Sau đời An Dương Vương, nhân dân địa phương vẫn tiếp tục thực hiện các tín ngưỡng trên qua suốt thời Bắc thuộc. Đến thời phong kiến tự chủ các Vua Hùng được tôn lên là Tổ tiên của dân tộc và việc thờ tự dẫn dần mang tính chất chung của cả nước “Nam Việt triệu tổ”.

Hiện nay vẫn thờ danh hiệu 18 đời Vua Hùng và 3 vị thần núi: “Hùng đồ thập bát thế Thánh Vương thánh vị”, “Đột Ngột Cao Sơn”, “Áp Sơn”, “Viễn Sơn”,

Lăng chính là mộ Vua Hùng thứ 6. Tương truyền khi đuổi xong giặc Ân, ngài cởi áo vắt trên cành kim giao rồi hóa, táng tại đó.

ĐỀN TRUNG:

Nơi này trên 2300 năm trước là quán nghỉ ngơi khi lên lễ bái Điện Kính Thiên và ngắm cảnh của Vua Hùng, đôi khi họp bàn việc nước cơ mật với các Lạc hầu, Lạc tướng. Tương truyền còn là nơi hoàng tử Lang Liêu dâng bánh dày bánh chưng.

Sau thời Hùng Vương nhân dân lập miếu thờ các Vua Hùng “Hùng Vương tổ miếu”.

ĐẾN HẠ VÀ CHÙA:

Theo truyền thuyết, bãi bằng lưng chừng núi này là nơi tổ mẫu Âu Cơ chuyển dạ sinh ra bọc trăm trứng nở thành trăm con trai. Do sự tích này mà nhân dân lập ra Đền Hạ để thờ các Vua Hùng. Bên phải là chùa Sơn cảnh Thừa Long tự. (Sử ký viết là Vĩnh Long tự, làm năm Đại Định thứ 5 (1145) đời vua Lý Anh Tông). Thời Lê làm lại gọi là Thiên Quang thiền tự. Phía trước chùa là tháp sư và gác chuông. Phía trước đền là nhà bia công đức.

ĐỀN GIẾNG:

Ở đây có giếng Ngọc của hai công chúa Tiên Dung và Ngọc Hoa con Vua Hùng 18. Tương truyền giếng này hai nàng dùng rửa mặt chải tóc chít khăn. Đền thờ hai công chúa làm chùm lên giếng.

Ngọc phả Đền Hùng viết sớm nhất là triều Tiền Lê (vào năm Thiên Phúc nguyên niên, tức 980 tây lịch). Viết lại và sao thì triều nào cũng làm, nhưng phong sắc thì không thấy triều nào phong, có lẽ vì là Tổ tiên.

Bản ngọc phả soạn thời Trần (thế kỷ 13), năm Hồng Đức thứ nhất Hậu Lê (1470) san nhuận lại viết:… Từ nhà Triệu, nhà Đinh, nhà Lê, nhà Lý, nhà Trần đến triều đại ta bây giờ là Hồng Đức Hậu Lê vẫn cùng hương khói trong ngôi đền ở làng Trung Nghĩa (Đến Hùng – VKB). Những ruộng đất sưu thuế từ xưa để lại dùng vào việc cúng tế vẫn không thay đổi. Ở đây nhân dân toàn quốc đều đến lễ bái để tưởng nhớ công ơn gây dựng nước nhà của các đấng thánh tổ ngày xưa…”.

3. KIẾN THIẾT

Về kiến trúc đền chùa, qua khảo sát thực địa thì thấy: Đến miếu các thời đại xa xăm đã bị hư hoại hết. Chỉ còn những di vật nói lên tình hình kiến thiết cũ mà thôi.

Tìm thấy 15 hiện vật thời Hùng Vương (13 chất liệu đá, 2 chất liệu đồng thau); mẩu tháp đất nung, mảnh bát đĩa gốm sứ có niên đại Lý Trần trở về trước, 3 cột đá cổ, lỗ xà bị bào mòn chứng tỏ rất lâu đời (một chiếc dựng trên bệ trước cửa Đền Thượng).

Kiến trúc hiện còn là của thời Hậu Lê và Nguyễn. Bản ngọc phả viết năm Hồng Đức nguyên niên (1470) sao năm Hoằng Định thứ nhất (1601) nói trên núi Hùng có Đền Thượng, mộ Vua Hùng thứ 6, hai cột đá thể của Thục Phán, Đền Trung, Đền Hạ và chùa. Đền Giếng làm vào đời vua Quang Trung (1788-1792) (1). Năm 1874 vua Tự Đức nhà Nguyễn sai Tổng đốc tam tuyên xây lại Đền Thượng và Lăng. Trong dịp đại trùng tu 6 năm liền 1917 – 1922, nhân dân 18 tỉnh Bắc Bộ cung tiến được 6000 đồng (tiền Đông Dương) tôn tạo Đền Thượng, Lăng và Đền Giếng. Nhà tư sản Nghĩa Lợi cung tiến 1000 đồng xây 539 bậc xi măng (từ cổng lên Đền Hạ 225 bậc, Đền Hạ lên Đền Trung 168 bậc, Đền Trung lên Đền Thượng 102 bậc, Đền Hạ xuống Đền Giếng 44 bậc). Nhà tư sản Đồng Thịnh cung tiến tiển xây cổng chính (biển để: Cao Sơn cảnh hành = núi cao đường rộng).

Qua nhiều lần trùng tu, kiến trúc Hậu Lê chỉ còn Đền Trung, Đền Hạ và gác Chuông.

Năm 1962 UBND tỉnh Phú Thọ tổ chức xổ số được 24.000 đồng, xây khu nhà Công Quán trưng bày hiện vật và tiếp khách. Năm 1973 UBND tỉnh Vĩnh Phú quyết định khoanh 1.562 ha làm khu bảo vệ Đền Hùng, trong đó khu trung tâm bất khả xâm phạm gồm: Núi Nghĩa Lĩnh, núi Trọc lớn, núi Trọc con, núi Vặn, núi Yên Ngựa, núi Nỏn, đổi Cò Kè, đồi Cao Lồ, đồi Cao Phẩy, đồi Phân Đậu và đồi Công Quán. Năm 1976 đắp đập hồ Đa Vao. Năm 1980 xây nhà tiếp khách mở tuyến đường nhựa. Năm 1983 khởi thảo kế hoạch xây dựng nhà Bảo tàng trên đồi Công Quán. Năm 1995 hoàn thành. Nguồn kinh phí dựa vào Nhà nước cấp và nhân dân cung tiến, tổng cộng trên 3.000 triệu đồng. Bên khu đền làm thêm sân Lăng và tuyến đường phụ từ Lăng xuống Đền Giếng.

Năm 2000 khởi công xây dựng Đền Mẫu Âu Cơ trên núi Vặn, hoàn thành năm 2004 chi hết 25 tỷ đồng.

Như vậy là bên cạnh khu di tích lịch sử trên núi Nghĩa Lĩnh, còn có công trình văn hóa Đền Mẫu trên núi Vặn, khu phục vụ ở đồi Công Quán gồm có nhà bảo tàng, nhà khách, sân giữ xe, được trang điểm bởi các bồn hoa cây cảnh; và các kiến thiết như: chống xói mòn, lát đá bậc lên, vườn cây, ao sen, đường dạo, hồ Gò Công, hồ Khuôn Muổi, đài phun nước… Chỉ hết 50 tỷ đồng.