Ba Nghìn Năm Trước Đóa Sen Nở Trong Đêm Thanh Vắng – Web Tải Sách Miễn Phí Ebooks PDF

Quan quan kìa tiếng thư cưu,
Bên cồn hót họa cùng nhau vang dậy

Quan quan kìa tiếng thư cưu,

Bên cồn hót họa cùng nhau vang dầy.

U nhàn thục nữ thế này,

Xứng cùng quân tử sánh vầy lứa duyên.

So le rau hạnh lơ thơ,

Hái theo dòng nước ven bờ đôi bên.

U nhàn thục nữ chính chuyên,

Nhớ khi thức ngủ triền miên chẳng rời.

Nếu cầu mà chẳng được người,

Khi mơ khi tỉnh bồi hồi nhớ thương.

Xa xôi trông nhớ đêm trường,

Chiếc thân trằn trọc trên giường nào yên.

Vắn dài rau hạnh bên sông,

Kiếm tìm mà hái theo dòng đôi bên.

Được người thục nã chính chuyên,

Mến nàng, cầm sắt đánh lên vang dầy.

Bên sông rau hạnh vắn dài,

Đem về nấu chín mà bày hai bên.

Được người thục nữ chính chuyên,

Để nàng vui thích, vang rền trống chuông.

(Bài Quan thư, thuộc phần Chu nam trong Quốc phong, Kinh Thi, Bản dịch Tạ Quang Phát)

Giang Nam đầu xuân mưa khói mịt mùng, hoa nở rực rỡ, hương thơm mát dịu đã lâu mới thấy thoang thoảng trong gió nhẹ. Giữa sân cây cỏ nước trong, bóng hoa lay động, hàm súc mà thư nhàn. Mưa suốt cả đêm, mát lạnh mà sâu xa, cơn mộng trằn trọc nghìn năm như hoa trong gương trăng dưới nước, xa xôi khó tìm. Tỉnh ra thời gian vẫn đó, chẳng qua chỉ là sống một đời bình lặng, nấu cơm pha trà, chẳng còn gì khác.

Ba nghìn năm trước, thời gian như một cái chớp mắt, tháng năm xa xưa khúc khuỷu, hoang liêu mà đẹp đẽ. Nhật nguyệt tỏ mờ, cây cỏ khô tươi, thế nhân tan hợp, đều chung vui buồn. Suốt ba nghìn năm bóng thời gian đan xen, vật đổi sao dời, từ cổ kính bao la đến liễu rủ phồn hoa, từ núi sông lặng lẽ đến mây vần gió nổi. Biết bao sát phạt chiến loạn, biết bao tai nạn kiếp số, như một trận gió lồng lộng thổi qua vô số triều đại, chẳng có gì ngăn trở.

Thi ca, những câu từ mộc mạc uyển chuyển, vần điệu bình bình trắc trắc lại như măng mọc sau mưa, thanh nhã trong trẻo, vận đẹp tự nhiên. Đời người có nhiều việc không như ý, song vì có thứ ngôn ngữ đặp đẽ này mà rốt cuộc lại được ngắn gọn như tranh, toát lên không khí vui mừng.

Thực ra tôi muốn được ở giữa nhân gian như chim én ở căn nhà cũ, yên ổn vui vẻ, chẳng phải tranh giành. Hoặc quay về ba nghìn năm trước, bên bờ sông ríu rít tiếng chim cưu, hái rau hạnh, đợi người thương ngang qua bờ ruộng giữa gió xuân. Hoặc ngao du trong một thời đại không tên nào đó, làm một cô gái nhà nông bình thường, dựa cửa tre, ngắm hết cỏ hoa tháng Tư ở nhân gian. Hoặc an nhiên với hiện tại, trước đình giữa hoa, pha một ấm trà trong, từ từ thưởng thức sự tĩnh lặng mà bền bỉ của một con người.

Kinh Thi là khởi đầu cho thơ ca Trung Quốc cổ đại, mang theo những ký ức xưa cũ. Nội dung của nó phong phú muôn vẻ song lại chân thực dễ hiểu, không hề hư vọng quái đản. Nó khắc họa phong tục dân gian và văn hóa lễ nhạc trong xã hội dưới thời nhà Chu. Có tình ái hôn nhân, yến tiệc tế lễ, việc nhà nông tầm thường, thói đời và tình hình, phu phen và chiến trận cho tới thiên tượng địa mạo, núi cao sông dài, cây cỏ muông thú. Hoặc đơn giản ý nhị, hoặc dịu dàng tình cảm, du dương nỉ non.

“Kẻ đói hát về cái ăn, người lao động hát về công việc.” Trong những năm tháng xa xưa mà ban sơ ấy, trăm họ cũng cần dùng thơ ca để thổ lộ tình cảm. Mặt trời mọc đi làm, mặt trời lặn trở về, cuộc sống đơn giản cần kiệm, không ước vọng cao xa. Gió lộng chiều tà, nước cuồn cuộn chảy, những nhà tranh ngõ hẻm, khói bếp bảng lảng thuở ấy cũng tự toát lên vẻ yên ổn và ý tứ sâu xa.

Không Tử nói: “Ba trăm bài Thi, tóm lại chỉ có ‘suy nghĩ thuần phác’?” Lại nói: “Thơ có thể khơi gợi, có thể xem xét, có thể kết giao, có thể trách oán.” Kinh Thi chia ra làm ba phần: Phong, Nhã, Tụng. Phong là thơ tình ở nơi làng xóm, Nhã là ca nhạc giữa triều đường, Tụng là ca nhạc ở nơi tông miếu.

Kinh Thi lấy Quốc phong làm đầu, lại lấy Quan thư làm bài đầu tiên, hẳn có thâm ý riêng. Hết thảy những điều tốt đẹp, những sự tu hành trên thế gian đều khởi đầu từ ái tình nam nữ, ân nghĩa vợ chồng. Vạn vật giữa đất trời, mùa xuân cày cuốc mùa thu thu hoạch, đón nắng đo mưa, muôn vạn nếp nhà đều nằm giữa núi sông nhật nguyệt. Những tan hợp vui buồn trong đời người cũng chẳng gì hơn vợ chồng bình thường, lứa đôi giản dị. Bài Quan thư được nhận xét là “vui mà không dâm, buồn mà không thương”. Thế giới dân gian như gió xuân qua sân, lồng lộng vô biên, núi cao sông dài, không yêu hận ly sầu, không ưu phiền chấp niệm, sống cuộc sống một chén trà, một bát cơm, tương phùng luôn đẹp đẽ.

Quan quan kìa tiếng thư cưu,

Bên cồn hót họa cùng nhau vang dầy.

U nhàn thục nữ thế này,

Xứng cùng quân tử sánh vầy lứa duyên.

So le rau hạnh lơ thơ,

Hái theo dòng nước ven bờ đôi bên.

U nhàn thục nữ chính chuyên,

Nhớ khi thức ngủ triền miên chẳng rời.

Chim cưu hòa giọng hót bên bờ sông, người con gái xinh đẹp hiền thục, kẻ quân tử vẫn luôn muốn theo đuổi. Ngọn rau hạnh dài ngắn so le, mò vớt khắp xung quanh, người con gái mỹ lệ nhàn nhã ấy khiến người ta khi tỉnh lẫn khi mơ đều mong mỏi.

Nếu cầu mà chẳng được người,

Khi mơ khi tỉnh bồi hồi nhớ thương.

Xa xôi trông nhớ đêm trường,

Chiếc thân trằn trọc trên giường nào yên.

Mong mỏi mà không được nên mỗi ngày đêm nhung nhớ, nỗi tương tư đằng đẵng khôn nguôi khiến người ta trằn trọc khó ngủ, lòng dạ không yên.

Vắn dài rau hạnh bên sông,

Kiếm tìm mà hái theo dòng đôi bên.

Được người thục nã chính chuyên,

Mến nàng, cầm sắt đánh lên vang dầy.

Bên sông rau hạnh vắn dài,

Đem về nấu chín mà bày hai bên.

Được người thục nữ chính chuyên,

Để nàng vui thích, vang rền trống chuông.