Bác Sĩ Cây Trồng Tập 25 – Trồng Chăm Sóc Và Phòng Trừ Sâu Bệnh Cây Mía

CÂY MÍA (Saccharum spp.)

Mía là cây trồng của vùng nhiệt đới và á nhiệt đới. Trên thế giới, cây mía trống trong phạm vì từ 35 độ vĩ Nam đến 35 độ vĩ Bắc ở nhiều nước.

Cây mía là nguyên liệu chính để chế biến đường ăn. Mía còn là nguyên liệu trực tiếp hoặc gián tiếp của nhiều ngành công nghiệp như rượu, côn, bột giấy, gỗ ép, thức ăn gia súc và phân bón. Những sản phẩm phụ của mía đường nếu được khai thác triệt để có thể còn cho giá trị cao hơn cả sản phẩm chính là đường. Về mặt sinh học, mia là cây có khả năng cho lượng sinh khôi rất lớn; chỉ trong vòng 10 – 12 tháng, một hecta mía có thể cho năng suất tới hàng trăm tấn mía cây và một lượng lớn lá xanh, gốc và rễ để lại trong đát.

Ở nước ta cây mía trống phổ biến ở các vùng từ Bắc đến Nam. Theo Tổng cục Thống kê, năm 2000 diện tích trồng mía cả nước khoảng 303.000 ha, trong đó các tỉnh Bắc bộ 33.000 ha, khu Bốn cũ 52.000 ha, Duyên hải miền Trung 57.000 ha, Tây Nguyên 26.000 ha, Đông Nam bộ 48.000 ha và Đồng bằng sông Cửu Long 87.000 ha.

Năng suất bình quân 50 tấn/ha, tổng sản lượng mía cây khoảng 15.250.000 tấn. Nhiều nhất là các tỉnh Thanh Hóa, Tây Ninh, Long An (mỗi tỉnh trên 20.000 ha), sau đó là Nghệ An, Phú Yên, Khánh Hòa, Cần Thơ, Bến Tre, Gia Lai, Đồng Nai, Sóc Trăng, Quảng Ngãi, Bình Định (mỗi tỉnh trên 10.000 ha). Năm 2000, cá nước có khoảng 50 nhà máy chế biến đường mía với sản lượng đường trên 900.000 tấn.

I. ĐẶC TÍNH

1. Đặc tính thực vật học

Cây mía thuộc họ Hòa Thảo (Graminaea), cùng họ với các cây lúa, ngô.

– Thân mía: Khác với nhiều cây trồng, ở cây mía thì thân là đối tượng thu hoạch. Thân cây mía là nơi dự trữ đường nhờ quá trình quang hợp ở là, là nguyên liệu chính để chế biến đường ăn.

Thân cây mía cao trung bình 2-3 m, một số giống cao tới 45 m. Được hình thành bởi nhiều dòng (đốt) mía hợp lại, chiều dài mỗi đóng từ 15 – 20 cm. Trên mỗi dòng gồm có mắt mía (mất mắm), đai sinh trường, đai rẻ, sẹo lá. Thân mía có màu vàng, đỏ hồng hoặc đỏ tím, đóng có nhiều hình dạng khác nhau như hình trụ, hình trống, hình ống chỉ tùy theo từng giống. Thân đơn độc, không có cành nhánh, trừ một số trường hợp bị sâu bệnh.

– Rê mia: Cây mía có 2 loại rễ là rẻ sơ sinh và rẽ thứ sinh.

+ Rẻ sơ sinh mọc ra từ đai rễ của hom trồng. Rẻ sơ sinh có nhiệm vụ hút nước trong đất để giúp mấm mía mọc và sinh trưởng thời gian đầu (rẻ tạm thời). Khi mắm mía phát triển thành cây con thì các rễ thứ sinh mọc ra từ đại rễ của gốc cây con để giúp hút nước và chất dinh dưỡng nuôi cây, lúc này các rẻ sơ sinh teo dần và chết, cây sống nhờ vào rẽ thứ sình mà không nhờ vào chất dinh dưỡng chứa trong hơm mia nữa.

+ Rẻ thứ sinh là rẻ chính của cây mía, bám vào đất giữ cho cây không bị đổ ngã, đồng thời hút nước và chất dinh dưỡng nuôi cây trong suốt đời sống (rỗ vĩnh cửu). Rỗ mia thuộc loại rễ chim, ăn nông, tập trung ở tầng đất mặt tới độ sâu 30 -40 cm, rộng 40-60 cm.

– Là mía: Cây mía có bộ là rất phát triển, chỉ số diện tích là lớn và hiệu suất quang hợp cao, giúp cây tổng hợp một lượng đường lớn.

Là mía là loại là đơn gồm phiến lá và bẹ lá. Phiến lá dài, trung bình 1,0-1,5 m, có một gân chính tương đối lớn, màu xanh thẫm, mặt trên có nhiều lông nhỏ, cứng, hai bên mép có gai nhỏ. Bẹ lá rộng ôm kín thân mía có nhiều lông. Nồi giữa bẹ và phiến là là đại dây cổ lá. Ngoài ra còn có lá thìa, tại lá. Các đặc điểm của lá cũng khác nhau tùy giống mía.

– Hoa và hạt mía

+ Hoa mía (còn gọi là bông cờ) mọc thành chùm dài từ điểm sinh trưởng trên cùng của thân khi cây mía chuyển sang giai đoạn sinh thực. Mỗi hoa có hình chiếc quạt mở, gồm cả nhị đực và nhị cái, khả năng tự thụ phấn cao.

Cây mía có giống ra hoa nhiều, có giống ra hoa ít hoặc không ra hoa. Khi ra hoa cây mía bị rồng ruột, giảm năng suất và hàm lượng đường, vì vậy trong sản xuất người ta thường không thích trồng các giống mía ra hoa và tìm cách hạn chế ra hoa.

+ Hạt mưa hình thành từ bầu nhị cái được thụ tinh, trồng như một chiếc vảy nhỏ, hình thoi và nhấn, dài 1,01,2 mm. Trong hạt có phôi và có thể nảy mầm thành cây mía con, dùng trong công tác lại tạo, tuyển chọn giống mía mới, không dùng nhân giống trong sản xuất

Cây mía từ khi nảy mầm đến thu hoạch kéo dài 8 – 10 tháng, tùy thời tiết và giống mía.

2. Yêu cầu điều kiện sinh thái

a. Khí hậu: Cây mía yêu cầu khí hậu nóng và ẩm.

– Nhiệt độ thích hợp trong phạm vi 20 25°C. Nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp ảnh hưởng đến sinh trưởng bình thường và làm giảm tốc độ quang hợp. Mỗi giai đoạn sinh trưởng phát triển từ khi này mâm đến thu hoạch yêu cầu nhiệt độ thích hợp khác nhau.

Thời kỳ đầu từ khi đặt hom đến mọc mắm thành cây con nhiệt độ thích hợp 20 – 25°C, ở 15°C mía đã có thể nảy mầm.

Thời kỳ đẻ nhánh (cây có 6-9 lá), nhiệt độ thích hợp 20 – 30°C.

Thời kỳ mía làm dóng vươn cao yêu cầu nhiệt độ cao hơn để tăng cường quang hợp. Thời kỳ này cây mía cần nhiệt độ trên 23°C, tốt nhất 30-32°C.

Ánh sáng rất cần thiết cho sự quang hợp để tạo nên chất đường cho cây, khi cường độ ánh sáng tăng thì hoạt động quang hợp của bộ lá cũng tăng.