Bằng Hữu Chi Giao – Đọc sách online ebook pdf

Có một điểm, có lẽ là điểm mấu chốt nhất của thế hệ văn học trưởng thành trong cuộc chiến tranh chống Mỹ, đó là phạm trù Cái Tôi biết tự nguyện điều tiết thế nào trong Cái Ta. Bản thể của cá nhân mình hòa nhập đến đâu với cả thế hệ, và biết đặt mình vào mối quan hệ tương hỗ như thế nào, để sẵn sàng đóng góp cho ý thức xây dựng chung, vì tất cả cộng đồng.

Không phải ngẫu nhiên mà Lưu Quang Vũ đã rất trăn trở với những nhân vật của anh trong vở kịch gây tiếng vang lớn một thời “Tôi và chúng ta”. Trong đó, những quan điểm về cá nhân và tập thể đã được đẩy lên cao trào và đạt đến chỗ thắt nút. Cuộc hành hương “từ chân trời của một người đến với chân trời của tất cả” – như cách nói của nhà thơ cộng sản Pháp Paul Éluard – là một dấu ấn tuy cách tân nhưng lại phổ quát cho tất cả những văn nghệ sĩ đã kinh qua lý tưởng nhân văn của cả một thời đại.

Chính cuộc hành hương này đã tạo ra sự khác biệt rõ nét nhất giữa thơ sau năm 1945 ở nước ta, điển hình là thơ hai thời kỳ Kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, so với nền thơ trước nó, kể cả đỉnh cao là thời kỳ Thơ Mới.

Tính cập nhật quyết liệt, lòng yêu nước cháy bỏng trong chiến tranh, ý thức chủ động phục vụ cho các nhiệm vụ chiến lược của đất nước, tinh thần lạc quan và hăm hở khám phá để khẳng định cái mới trong đời sống… tất cả những điều đó, hơn bao giờ hết, được đề cao và coi là tiêu chí phấn đấu cho sáng tác của thời chúng tôi.

Ngày hôm nay, sau khi Liên Xô và Đông Âu sụp đổ, chúng ta dễ rơi vào cách suy nghĩ hạn hẹp kiểu “dậu đổ bìm leo”, đổ lỗi cho chủ nghĩa nhân văn cao đẹp đó – trong khát vọng lớn, muốn làm nên việc “vá trời” vĩ đại mà chưa trọn vẹn. Điều này cào bằng với những mảng vôi vữa nứt vỡ ra từ chủ nghĩa xã hội bao cấp thất bại, cụ thể là từ hiện thực đời sống bị thu hẹp vào nền kinh tế kế hoạch hóa cứng nhắc, nghèo nàn, duy ý chí đến mức ấu trĩ; rồi từ đó chỉ còn việc diễu cợt và phủ nhận cả quá khứ!

Nếu thế, có lẽ hôm nay chúng ta cũng lạnh lùng quay ngoắt lưng lại với tất cả những nhà thơ nhân văn chủ nghĩa hàng đầu thế kỷ XX, những bậc thầy lừng lững như Yannis Ritsos, Nazim Hikmet, Pablo Neruda, Paul Éluard, Louis Aragon, Bertolt Brecht, Nicolas Guillen, Vitezslav Nezval, v.v…