Các Nền Văn Hoá Thế Giới Phương Tây – Đọc Sách Online Ebooks PDF

NỀN VĂN HOÁ HI LẠP CỔ

Dường như trên mỗi bước đi của mình, chúng ta đều bắt gặp di sản của người Hi Lạp. Chúng ta đều biết rằng, chính họ đã tạo ra thơ ca và triết học, phần lớn các khoa học, nhiều thể loại sân khấu và nghệ thuật kiến trúc. Trước khi tiến hành công việc trị bệnh cứu người của mình, người bác sĩ nào cũng nhớ đến “lời thê của Hippôcrat” (Hippocrate; khoảng 460 – 377 tCn).

Tác giả của lời thê này là người sáng lập ra y học. Mọi học sinh phổ thông đều biết đến các định lí của Pytago (Pythagore; khoảng 570 – 500 tCn) và của Talet (Thalès; khoảng thê kỉ 7 – 6 tCn). Họ là các nhà thông thái Hi Lạp vĩ đại. Các trường phổ thông hiện nay đều là cái kê thừa các trường phổ thông Hi Lạp – nơi mà những thiếu niên đã học thể dục, tiếp nhận kiến thức văn học, triết học và chính trị.

Còn các viện hàn lâm trên thê giói ngày nay đều có nguồn gốc từ trường học triết học của Platón ở Aten (Platón; 427 – 347 tCn). Nến văn hóa Hi Lạp đã để lại biết bao khái niệm mà ngày nay, chúng ta đã quen sử dụng tới mức không hề suy ngẫm vê nguồn gốc của chúng. Điểu đó khiến cho chúng ta có cảm tưởng là không một nền văn hóa nào trên thế giới lại gần gũi vối chúng ta như nền văn hóa Hi Lạp. Song, thực ra thì ấn tượng đó là một ảo tưởng.

Đúng là chúng ta cũng có trò chơi Ôlimpic, chúng ta cũng có chê độ xã hội dân chủ, chúng ta cũng đi vào rạp hát, chúng ta cũng sử dụng các danh từ như “vũ trụ”, “thần thoại”. Nhưng mọi thứ trong hiện thực của chúng ta đã thay đổi tới mức không nhận ra được. Trò chơi ôlimpic đối với chúng ta chỉ là trò chơi giải trí, còn ngọn lửa ôlimpic đơn giản chỉ là một biểu tượng đẹp. Những trò chơi ấy đôi với người Hi Lạp mang một ý nghĩa thiêng liêng, còn ngọn lửa được đốt cháy lên trên đỉnh ôlimpia thì được coi là ngọn lửa thiêng và người chiến thắng là người được chọn bởi các thần linh cao quý.

Chê độ dân chủ đôi với chúng ta là sự cầm quyền của một sô nghị sĩ và tổng thông được bầu lên trong thòi hạn vài năm. Trong suốt thời kì đó, họ có thể thông qua bất kì bộ luật pháp nào, kể cả luật không được xã hội ủng hộ. Thực hiện nền dân chủ Hi Lạp là hội đồng của dân tự do (demos) – những công dân tự do cấu thành một tập thể độc lập – nhà nước – thị thành (polis). Tập thể công dân thực hiện nhân danh bản thân mình và thông qua luật pháp vì lợi ích của mình.

Rạp hát vào thời hiện nay là nơi sử dụng thời gian rỗi một cách thú vị. Còn đối với người Hi Lạp thì đó là một kiểu hành động thần bí, là sự tổng hợp giữa nghệ thụât, tôn giáo, thần thoại, là một công việc chính trị quan trọng bậc nhất. Không phải ngẫu nhiên mà những công dân nghèo ở Aten thậm chí được cấp tiền để đi đến rạp hát.

Vũ trụ đối với chúng ta là một khoảng không vô tận bao gồm có chân không và vật chất vô cơ. Còn đối vói người Hi Lạp thì đó là một trật tự hài hoà, đôi lập với sự hỗn loạn.

Chúng ta nói “thần thoại” và hiểu đó là một câu truyện cổ tích, một sự tưởng tượng ngây thơ, một cái gi đó không có thực. Đổi với người Hi Lạp thì thần thoại là một sự kiện có thực, chứa đựng đầy nội dung thiêng liêng và hình thành nên thê giới. Đó không phải đơn giản là một hiện thực mà là hiện thực tối cao, mang tính khuôn mẫu mà không có cái gì là hiện thực hơn nó cả. Thần thoại là cái được nói ra, tức tự chỉ ra, tự hiện ra # bản thân mình.

Truyền thuyết Ellada ẩn chứa những cội nguồn, nguồn gốc của thế giới hiện đại. Như bản thân những người Hi Lạp quan niệm, cội nguồn – đó không phải là một cái gì đó đã từng tồn tại, mà là cái còn đang tiêp diễn, sẽ mãi mãi tồn tại. Cội nguồn được sử dụng để giải thích hiện tại: đây là cái khởi thuỷ, chủ yếu, chân thực. Chúng ta càng thâm nhập sâu hơn vào nền văn hóa Hi Lạp, chúng ta càng ý thức được rõ hơn sự giống nhau của mình với nó và cả những sự khác biệt nữa, chúng ta bắt đầu nhận thức tốt hơn về bản thân mình.

CÁI CỦA MÌNH VÀ CÁI CỦA NGƯỜI KHÁC

Có thể coi Vạn Lí Trường Thành là biểu tượng của nền văn hoá Trung Quốc. Người Trung Quốc đã dùng nó để che chở cho Đê chê hạ giới của mình khỏi những sự xâm lăng từ bên ngoài. Qua đó họ thể hiện rõ sự độc lập của bản thân mình. Sự thuộc địa hóa Địa Trung Hải và Cận Hắc Hải là biểu tượng và đồng thời là một giai đoạn phát triển vĩ đại nhất của văn hóa Hi Lạp.

Không phải ngẫu nhiên mà sự thịnh vượng của nền văn minh Hi Lạp vào thế kỉ 7 tCn đã bắt đầu chính từ Iôni (Ionie) là một nhà nước – thị thành nhỏ bé bên bờ biển Địa Trung Hải. Những người Hi Lạp ở đây đã giao tiếp với những người Lyđia (Lydie) và các dân tộc cổ khác. Triết học đã xuất hiện tại Iôni, nó gắn liền với tên tuổi Talet, Anaximanđrơ (Anaximandre; khoảng 610 – 547 tCn), Anaximen (Anaximène; thê kỉ 6 tCn), Hêraclit (Heraclite, khoảng 550 – 480 tCn).