Cẩm Nang Tư Duy Đặt Câu Hỏi Bản Chất – Đọc Sách Online Ebooks PDF

Đặt ra những câu hỏi bản chất mang tính phân tích là điều then chốt cho sự xuất sắc trong tư tưởng. Khi phân tích, ta bẻ nhỏ một cái toàn bộ thành những bộ phận. Ta làm vậy là vì những vấn đề trong một “cái toàn bộ” thường là một chức năng của những vấn đề trong một hay nhiều bộ phận của nó. Thành công trong tư duy phụ thuộc trước hết vào năng lực nhận diện những thành tố của tư duy bằng cách đặt ra những câu hỏi bản chất tập trung vào những thành tố ấy.

Đặt Câu hỏi về Cấu trúc Tư duy.

Một cách hiệu quả để trau dồi những câu hỏi của bạn là tập trung vào những thành tố của lập luận hay những bộ phận của tư duy. Chúng gồm những điều dưới đây:

Khi đặt câu hỏi, hãy xem xét những hướng dẫn và những câu hỏi mẫu bên dưới:

1. Đặt Câu hỏi về các Mục tiêu và Mục đích: Mọi tư tưởng đều phản ánh một dự tính hay mục đích. Giả thử bạn không hoàn toàn hiểu hết tư tưởng của ai đó (kể cả tư tưởng của bạn) trừ phi bạn hiểu được nghị trình hoạt động nằm bên dưới nó. Những câu hỏi tập trung vào mục đích trong tư duy gồm:

• Chúng ta đang cố gắng hoàn thành điều gì ở đây?

• Mục tiêu hay nhiệm vụ trung tâm trong đường hướng tư tưởng này là gì?

• Mục đích của buổi họp, chương sách, mối quan hệ, chính sách, luật này là gì?

• Nghị trình trung tâm của ta là gì? Ta cần xem xét những mục tiêu nào khác?

• Tại sao ta lại viết điều này? Độc giả của ta là ai? Ta muốn thuyết phục họ điều gì?

2. Đặt Câu hỏi về Các câu hỏi. Mọi tư tưởng đều phản ứng trước một câu hỏi. Giả thử bạn không hoàn toàn hiểu hết một tư tưởng trừ phi bạn hiểu được câu hỏi làm nảy sinh tư tưởng ấy. Những câu hỏi tập trung vào các câu hỏi trong tư duy gồm:

• Tôi không biết chính xác bạn đang đưa ra câu hỏi gì. Bạn có thể giải thích được không?

• Câu hỏi này có phải là câu hỏi tốt nhất để tập trung vào ở thời điểm này hay còn có một câu hỏi cấp thiết hơn cần đặt ra?

• Câu hỏi trong đầu tôi là… Bạn có đồng ý không hay bạn sẽ xem xét một câu hỏi khác nữa cho vấn đề đang bàn đến này? Liệu chúng ta có nên đặt câu hỏi (vấn đề) theo hướng này… hay theo hướng kia…?

• Từ góc nhìn bảo thủ, câu hỏi là…; từ góc nhìn tự do, câu hỏi là… Từ viễn tượng của bạn, đâu là cách sâu sắc nhất để trình bày câu hỏi?

Cấu trúc Tư duy phổ quát:

1 – Bất kể khi nào tư duy, ta tư duy cho một mục đích.

2 – bên trong một góc nhìn.

3 – dựa trên những giả định.

4 – dẫn đến những hàm ý và hệ quả.

5 – Ta sử dụng các dữ kiện, sự kiện và kinh nghiệm.

6 – để đưa ra các suy luận và phán đoán.

7 – dựa trên các khái niệm và lý thuyết.

8 – để trả lời một câu hỏi hay giải quyết một vấn đề.

3. Đặt Câu hỏi về Thông tin, Dữ kiện và Kinh nghiệm. Mọi tư tưởng đều tiền giả định một cơ sở thông tin. Giả thử bạn không hoàn toàn hiểu hết tư tưởng này trừ phi bạn hiểu được thông tin (sự kiện, dữ kiện, kinh nghiệm) nền đang chống đỡ hay nêu ra tư tưởng ấy. Những câu hỏi tập trung vào thông tin trong tư duy gồm:

• Bạn đưa ra phát biểu ấy dựa trên thông tin gì?

• Kinh nghiệm nào khiến bạn tin vào điều đó? Kinh nghiệm của bạn có bị xuyên tạc không?

• Làm thế nào ta biết thông tin này là đúng? Làm thế nào ta chứng minh nó đúng?
• Liệu ta có quên xem xét thông tin hay dữ kiện nào mà ta cần xem xét không?

• Những dữ kiện này dựa trên điều gì? Chúng được phát triển như thế nào? Những kết luận của ta dựa trên những sự kiện có thể hay không thể kiếm chứng?

4. Đặt Câu hỏi về các Suy luận và Kết luận. Mọi tư tưởng đều đòi hỏi phải đưa ra những suy luận, rút ra những kết luận, tạo ra ý nghĩa. Giả thử bạn không hoàn toàn hiểu hết một tư tưởng trừ phi bạn hiểu được những suy luận đã định hình nó. Những câu hỏi tập trung vào suy luận trong tư duy gồm:

• Bạn đi đến kết luận ấy như thế nào?

• Bạn có thể giải thích lập luận của mình không?

• Liệu có kết luận hợp lý nào khác nữa không?

• Với mọi sự kiện đã cho, kết luận tốt nhất có thể có là gì?

5. Đặt Câu hỏi về các Khái niệm và các Ý niệm. Mọi tư tưởng đều liên quan đến việc áp dụng các khái niệm. Giả thử bạn không hoàn toàn hiểu hết một tư tưởng trừ phi bạn hiểu được những khái niệm xác định và định hình nó. Những câu hỏi tập trung vào các khái niệm trong tư duy gồm:

• Đâu là ý tưởng chính mà bạn dùng trong lập luận của mình? Bạn có thể giải thích ý tưởng đó được không?

• Bạn có sử dụng khái niệm thích hợp không hay chúng ta cần đặt lại khái niệm cho vấn đề?

• Bạn có cần thêm sự kiện không hay chúng ta cần suy nghĩ lại cách đặt tên các sự kiện?

• Câu hỏi của bạn là một câu hỏi pháp lý, câu hỏi lý thuyết hoặc là một câu hỏi đạo đức?

6. Đặt Câu hỏi về các Giả định. Mọi tư tưởng đều dựa trên các giả định. Giả thử bạn không hoàn toàn hiểu hết một tư tưởng trừ phi bạn hiểu được những gì tư tưởng ấy xem là đương nhiên. Những câu hỏi tập trung vào các giả định trong tư duy gồm:

• Ở đây bạn đang xem điều gì là đương nhiên?

• Tại sao bạn lại giả định như thế? Sao ta không giả định rằng…?

• Giả định nào nằm bên dưới góc nhìn của bạn? Ta có thể đưa ra những giả định khác thay thế không?

7. Đặt Câu hỏi về các Hàm ý và các Hệ luận. Mọi tư tưởng đều được hướng theo một hướng. Nó không những bắt đầu từ chỗ nào đó (tức dựa trên những giả định), mà còn dẫn đến nơi nào đó (tức có những hàm ý và các hệ luận). Giả thử bạn không hoàn toàn hiểu hết một tư tưởng trừ phi bạn biết được những hàm ý và những hệ luận quan trọng nhất nảy sinh từ nó. Những câu hỏi tập trung vào các hàm ý trong tư duy gồm: