Cháu ông Rameau – Đọc sách online ebook pdf

CHÁU ÔNG RAMEAU
Vertumnis, quotquot sunt, natus iniquis[14]
(Horace, Q. II, Satyr. III)

Dù tiết trời đẹp hay xấu, tôi có thói quen cứ đến năm giờ chiều đi dạo ở Hoàng-Cung. Thiên hạ luôn thấy tôi, ngồi một mình, mơ mộng trên chiếc ghế dài ở Argenson[15]. Tôi trò chuyện với bản thân tôi về chính trị, về tình yêu, về thị hiếu và về triết học. Tôi mặc cho đầu óc tôi tha hồ bông lông. Tôi để cho đầu óc chợt nảy ra điều gì là cứ thế tuỳ thích suy nghĩ miên man, dù nghiêm trang hay rồ dại, như ta thấy trên đường Foy những chàng thanh niên phóng đãng của chúng ta bám theo một ả giang hồ dáng điệu lẳng lơ, bộ mặt tươi cười, con mắt long lanh, mũi hếch lên, rời bỏ cô nàng này để lại bám theo cô nàng khác, tấn công tất cả mà chẳng bám riết ả nào.

Tư duy của tôi, chính là các ả giang hồ của tôi. Nếu trời lạnh quá hoặc mưa nhiều, tôi lánh vào tiệm giải khát La Régence; tại đây, tôi thích thú xem người ta chơi cờ. Về đánh cờ thì Paris là nơi tuyệt nhất thế giới, và tiệm giải khát La Régence là nơi tuyệt nhất Paris.

Chính tại nhà Rey là nơi người ta chứng kiến các bước tiến công của ông Légal cao thủ, ông Philidor tinh tế, ông Mayot chín chắn, là nơi người ta thấy những nước cờ bất ngờ nhất, và là nơi người ta nghe thấy những lời nói dớ dẩn nhất; bởi vì nếu có thể có người vừa tài trí vừa cao cờ như Légal, thì cũng có người vừa cao cờ vừa ngốc nghếch như Foubert và Mayot. Một buổi chiều, tôi có mặt tại nơi ấy, quan sát thì nhiều, nói năng thì ít, và lắng nghe càng ít càng hay, chợt có một gã đến bên tôi, một trong những nhân vật kì cục nhất mà Thượng đế chẳng để cho xứ sở này thiếu vắng.

Đấy là một tay hỗn hợp vừa cao cả vừa đê tiện, vừa sáng suốt vừa điên rồ. Chắc hẳn những ý niệm lương thiện và bất lương bị xáo tung lên một cách lạ lùng trong đầu óc hắn, bởi vì hắn phô bày chẳng hề khoa trương các phẩm chất tốt đẹp tạo hóa ban cho và không chút ngượng ngùng cả những cái xấu xa tiếp nhận từ tạo hóa. Ngoài ra, hắn được trời phú cho một cơ thể khoẻ mạnh, một trí tưởng tượng sôi nổi đặc biệt và giọng nói oang oang hiếm có.

Nếu có khi nào bạn gặp hắn và nếu sự kì cục của hắn không lôi cuốn sự chú ý của bạn, thì bạn sẽ phải lấy hai ngón tay nút chặt lỗ tai, hoặc bạn sẽ bỏ chạy. Quỷ thần ơi, giọng oang oang mới khiếp làm sao. Chẳng có gì khác với hắn hơn là chính bản thân hắn. Đôi khi, hắn gầy gò và xanh xao như một người ốm sức tàn lực kiệt; ta như đếm được qua hai bên má những chiếc răng của hắn. Tưởng đâu hắn đã nhiều ngày chẳng ăn uống gì, hoặc là hắn vừa ra khỏi tu viện dòng Trappe[16].

Đến tháng sau hắn lại béo mập và đẫy đà như thể hắn chưa từng rời bàn ăn của một nhà tài chính, hoặc là hắn bị lưu giữ trong một tu viện dòng thánh Bernard[17]. Hôm nay ăn mặc bẩn thỉu, quần áo rách bươm, vá chằng vá đụp, hầu như giày dép chẳng có, hắn cúi gầm mặt xuống mà đi, lén la lén lút, khiến người ta như chỉ muốn gọi hắn để bố thí cho hắn. Hôm sau, đầu tóc chải chuốt, áo quần giày dép tinh tươm, hắn ngẩng cao đầu bước đi, vênh vang, và bạn có lẽ tưởng đâu hắn là một bậc hào hoa phong nhã. Hắn sống ngày nào biết ngày ấy.

Buồn hay vui, tuỳ theo hoàn cảnh. Ban sáng, khỉ ngủ dậy, điều đầu tiên hắn quan tâm là xem sẽ ăn trưa ở đâu; sau bữa trưa, hắn nghĩ xem sẽ đến đâu ăn tối. Đêm xuống cũng kéo theo cho hắn nỗi băn khoăn. Hắn sẽ cuốc bộ trở về căn gác xép chật chội nơi ở của hắn, trừ phi bà chủ nhà trọ đã đòi lại chìa khóa vì sốt ruột không đợi được tiền thuê nhà; hoặc hắn sà vào một quán rượu ngoại ô đợi trời sáng giữa một mẩu bánh và một vại bia.

Lúc hắn chẳng còn được sáu xu trong túi, đôi khi hắn rơi vào tình trạng như thế, hắn nhờ cậy một trong số bạn bè của hắn làm nghề đánh xe ngựa thuê, hoặc tay xà ích của một bậc đại quyền quý, để có được một ổ rơm bên cạnh lũ ngựa của họ. Buổi sáng, rơm còn vương trên tóc hắn. Nếu vào mùa thời tiết đẹp, hắn sải bước suốt đêm trên đường Cours[18] hoặc đường Champs-Élysées[19]. Đến sáng, hắn lại xuất hiện ở thành phố, mặc nguyên quần áo hôm trước cho đến hôm sau, và đôi khi từ hôm sau cho đến hết tuần.

Tôi không ưa những gã kì cục như thế. Có những người quen thân với chúng, thậm chí làm bạn với chúng. Tôi để ý đến chúng mỗi năm một lần, khi tôi gặp chúng, bởi vì tính cách của chúng khác hẳn tính cách những người khác, và vì chúng phá vỡ tính chất đơn điệu nhàm chán mà nền giáo dục của chúng ta, những ước lệ xã hội của chúng ta, những tập tục lễ nghi của chúng ta gây ra.

Nếu có một gã như thế xuất hiện trong đám đông, thì đấy là một hạt men làm cho lên men và khôi phục lại ở mỗi người một phần cá tính tự nhiên của mình. Gã lay động, gã khuấy đảo; gã khiến mọi người phải tán thành hoặc trách móc; gã làm bật ra chân lí; gã làm cho ta biết ai là người tốt; gã lột mặt nạ những quân xỏ lá;