Có Chí Thì Nên – Đọc sách online ebook pdf

II: COI THƯỜNG THẤT BẠI

Trăng trên trời có khi tròn khi khuyết,

Người ở đời đâu khỏi lúc gian nan.

Đứng trượng phu tùy ngộ nhi an,

Tố hoạn nạn phải hành hồ hoạn nạn

Huỳnh Thúc Kháng

Ở hải cảng Arthur vào năm 1904, nếu quân Nga chống cự với quân Nhật thêm được năm phút nữa, quân Nhựt hết đạn dược tất phải rút lui. Nhưng quân Nga bỏ cuộc sớm một chút nên đành bại trận. Đi đánh giặc cũng như xông pha vào cuộc đời, thành công nhiều khi chỉ nhờ sự quyết tâm đeo đuổi ở mấy phút cuối cùng. Nhiều người trong số chúng ta chỉ vì thất bại một hai lần, đâm ra chán ngán, hoài nghi khả năng của mình, rồi buông xuôi công việc, không chịu tiếp tục theo con đường đã vạch sẵn.

Xưa nay biết bao người không thành công, chí không đạt được, là vì bỏ cuộc giữa đường, thất vọng tràn trề khi gặp hết tai nọ đến nạn kia. Người có chí phải bền gan gánh vác việc đời, bắt chước theo câu phương ngôn của người Nhật bản “Ngã xuống bẩy lần, lần thứ tám đứng dậy” mà hành động thì mới mong thành đạt.

Khổng Tử đã từng nói: “Ví như đắp núi chưa thành vì thiếu một sọt đất, ta ngừng đi thì công trình dở dang”. Mạnh Tử cũng giảng dạy: “Làm việc ví như đào giếng, đào tới chín bực mà chưa tới mạch nước, thì kể như giếng cũng bỏ đi”.

Ngày xưa, Hán Bái công đánh với Hạng Vũ, trăm trận đều thua, vậy mà ông vẫn không hề thối chí, cho đến khi thắng trận cuối cùng thì thành được đế nghiệp. Lưu Bị đời Tam quốc, lúc chưa gặp thời, lang thang ở trọ hết nơi này sang nơi khác, không mảnh đất dung thân, thất bại bao phen, nhiều lần suýt vong mạng, vậy mà vẫn bền gan chịu đựng cho đến ngày làm vua một cõi.

Désmosthène bảy tuổi đã mất cha, bị người giám hộ đoạt hết gia tài. Một hôm nghe trạng sư cải hùng hồn ở tòa án ông cảm phục và có ý nghĩ mình sẽ trở thành một nhà hùng biện. Ông cố gắng học, sau trở thành trạng sư thật. Nhưng những bài diễn văn đầu tiên của ông bị công chúng chê cười. Ông chán nản, đi lang thang ngoài phố, gặp một cụ già khuyên ông nên chịu khó tập luyện đừng thối chí. Từ đó ông cương quyết luyện giọng, mỗi ngày ông đều tập diễn thuyết một mình trong nhà hầm. Vì tiếng nói hơi ngọng, ông phải để một hòn sỏi dưới lưỡi để nói cho rõ hơn, và vì phổi yếu giọng nói không được to, ông phải đi ngoài biển tập nói thật to làm át cả tiếng sóng. Sau một thời gian khổ công luyện tập, ông vượt được mọi trở ngại, trở nên người biện luận hùng hồn. Cho đến bây giờ, sau hơn hai ngàn năm, bao nhiêu nhà hùng biện đều phải học lại những bài diễn văn danh tiếng của ông.

Tổ tiên người Việt chúng ta mở mang bờ cõi, chống phương Bắc, chiếm phương Nam, bao nhiêu lần máu chảy vì thảm bại trước cường lực của quân Tàu, thế mà vẫn bền gan chiến đấu. Nhờ vậy chúng ta mới có cái hương hỏa quý giá ngày nay. Nếu ông cha chúng ta bỏ cuộc giữa chừng đành tâm sống trong gông cùm ngoại chủng khi đất nước bị xâm lăng, nhân dân bị đô hộ, thì chắc ngày nay dãy giang sơn gấm vóc hình chữ S nầy sẽ không còn mang tên Việt Nam nữa.