Dẫn Luận Về Kitô Giáo – Web Tải Sách Miễn Phí Ebooks PDF

Sách Dẫn Luận Về Kitô Giáo của tác giả Linda Woodhead mời bạn thưởng thức.

Con-người-Thượng-đế duy nhất

Những quan điểm về Jesus được phác thảo cho đến đây thuộc một quang phổ mà những thông giải về ngài như là thuần tuý con người, hoặc con-người-nhiều-hơn-Thượng đế, ở một đầu quang phổ, và những quan điểm thông giải ngài như là Thượng-đế-nhiều-hơn-con-người ở đầu kia. Quan điểm dần dần trở thành thiết định như là thông giải chính thống Kitô giáo gộp chung những tin tưởng rằng Jesus đích thực là Thượng đế và đích thực là con người.

Có thể thấy quan điểm này đi vào hiện hữu trong những tư liệu sớm nhất của Tân ước, là những lá thư của Phaolô (Paul). Phaolô là người Do Thái và theo độc thần giáo. Ông tin rằng chỉ có một Thượng đế sáng tạo duy nhất và mọi tạo vật đều lệ thuộc vào Ngài. Điều này loại trừ con đường linh tri của Phaolô bởi không thể khẳng định rằng con người có thể tái hợp với nguồn mạch thần thánh của họ. Nhưng Phaolô cũng chẳng thể chấp nhận quan điểm của thuyết tiếp nhận (adoptionism), bởi ông tin rằng Jesus là duy nhất, là độc đáo có một không hai.

Phaolô không hề biết Jesus trong hình dạng con người [vì ông không ở trong số 12 tông đồ trực tiếp của Jesus], nhưng ông có một trải nghiệm mãnh liệt tràn trề về Kitô sống lại, trải nghiệm đã thay đổi dòng đời của ông, và trong những lá thư ông quy chiếu về nó. Điều này khiến ông xác tín rằng Jesus kết nối với Thượng đế trong một đường lối không hề có người nào khác đã, có thể, hoặc sẽ kết nối như vậy. Phaolô nói về Jesus như là ‘Kitô’ và như là ‘Chúa/ Lord’ – cũng là từ mà sau này ông dùng cho Thượng đế. Ông nghĩ về Kitô như là minh triết không lệ thuộc vào thời gian của Thượng đế, bằng và qua đấng này mọi sự được tạo thành. Ngài đã ở cùng với Thượng đế từ lúc thời gian bắt đầu và là hình ảnh của nhân tính thánh thiện hoàn hảo ban cho toàn cuộc sáng tạo cái ý nghĩa, mục đích, và định mệnh của nó.

Không giống như thuyết linh tri, quan điểm của Phaolô đưa ra cho con người không phải với sự thách đố của việc thực hiện thần tính của họ, noi theo gương Jesus, mà với bổn phận về sự quy thuận biết ơn đối với Thiên Chúa. Dù cho loài người không có khả năng tự nhiên để trở thành giống như Kitô, bằng hồng ân siêu nhiên, họ có thể trở thành điều mà Phaolô gọi là ‘những đứa con bằng sự tiếp nhận. Đối với Phaolô, nghi thức làm phép thánh tẩy với nước [còn gọi là lễ rửa tội, hoặc baptism] tượng trưng cho cái chết của bản ngã xưa cũ và sự ra đời của một nhân thân mới. Sau lễ thánh tẩy, Phaolô nói, không còn là tôi sống nữa, mà là Kitô sống trong tôi. ‘Những người chịu phép thánh tẩy không trở thành thần thánh trong quyền năng của riêng họ, mà là những chi thể của ‘thân thể Kitô dưới sự dẫn đạo của Thiên Chúa. Sự chuyển hoá của họ khởi đầu trên trái đất nhưng sẽ đạt đỉnh điểm trong sự phục sinh của họ khỏi những người chết [bởi vậy lúc lâm chung, tín đồ của Kitô gọi cái chết là buổi sinh thì, tức là được chuyển hoá để sinh ra trong nước trời]. Kitô là thần tính và những con người được cứu chuộc bằng sự nhập thể cùng ngài trong quyền lực của Thánh linh [còn gọi là Chúa Thánh thần] và bằng hồng ân của Thượng đế.

Trong quan điểm này, rồi sẽ được tinh lọc và hệ thống hoá bởi những nhà tư tưởng Kitô giáo sau này, rằng Jesus là Thượng đế-làm-người*. Dù đích thực nhân tính, ngài là thần tính theo một đường lối mà không có một con người nào khác có thể làm – ngoại trừ bằng cách nhập thể vào cuộc sống được dựng lên của ngài [từ cõi của người chết). Trong phần lớn sự thực hành Kitô giáo, nhân tính thực sự của ngài, dẫu được khẳng định, vẫn có khuynh hướng được quy hàm và phụ thuộc vào thần tính của ngài hệt như trong quan điểm được tán dương tương đương về Kitô như là ‘Ngôi Lời của Thượng đế (Word of God), được khai triển trong Phúc âm theo John. Sự phân biệt giữa Thượng đế và loài người được xem như là thiết yếu cho sự phụ thuộc của con người. Con người được cứu chuộc không phải bởi quyền lực của chính họ, mà bởi quyền năng của Thượng đế.

Những điều này không phải là những ý niệm dễ dãi. Kitô hữu qua nhiều thế kỉ đã tranh đấu để giữ quan điểm chính thống rằng Jesus, Thượng-đế-làm-người là vừa trọn vẹn nhân tính và vừa trọn vẹn thần tính.** Trong thực hành, thần tính của ngài thường làm tràn ngập nhân tính của ngài. Jesus được mô tả như toàn tri và hoàn hảo tới mức, ngài dường như chẳng hề còn giống chút nào với một con người có thực. Đây là một loại của thuyết huyễn ảnh (docetism), trong đó Jesus chỉ xuất hiện có vẻ là người – như ở tấm thiệp phổ biến ‘Hãy lắng nghe những thiên sứ rao truyền/ Hark the Herald Angels nói rằng ‘che phủ trong thân xác hãy nhìn thấy thần cách Thượng đế/ veiled in flesh the Godhead see. Một số người không phải là Kitô hữu chỉ thấy nỗi khó khăn của quan điểm chính thống về Jesus như là “Thượng-đế-làm-người như một sự yếu kém nền tảng của tông giáo này, nhưng các Kitô hữu chính thống xem nó như một chứng nhân về sự huyền nhiệm của mối tương quan thiết thân của Thượng đế với loài người.

Nam tính của Kitô

Một đề xuất không được thảo luận trong những suy tư Kitô giáo thời sơ kì về Jesus là nam tính của ngài. Tuy nhiên, sau sự tái lâm của chủ nghĩa nữ quyền (feminism) từ những thập niên 1960 và 1970 của thế kỉ trước, điều này khó có thể làm ngơ. Hiện tượng Thượng-đế-làm-người là nam giới có tạo nghĩa gì không? Có thể nào Jesus là nữ giới được không, và những ảnh tượng về ‘ngài như là nữ giới có thuộc dị giáo không hay chấp nhận được?

Với một số người, nam tính của Kitô là một hòn đá tảng làm vấp ngã nghiêm trọng. Nó củng cố ý niệm rằng, Thượng đế là nam giới, một ý niệm mà Kitô giáo củng cố bằng việc quy chiếu về Thượng đế bằng đại từ nam giới, và miêu tả Ngài như là Cha, Vua, Nó làm cho điều này càng tồi tệ hơn, bởi nếu một con người có thể mang thần tính, thì chỉ một người nam mới có thể như thế.