Giai Điệu Bí Ẩn Và Con Người Đã Tạo Ra Vũ Trụ – Đọc sách online ebook pdf

Vũ trụ của thế kỷ 20 là vũ trụ từ Big Bang. Đại đa số các nhà vũ trụ học giờ đây đều nghĩ rằng vũ trụ đã khởi đầu sự tồn tại của mình bằng một vụ nổ lớn (Big Bang) xuất phát từ một trạng thái cực nhỏ, cực nóng và đặc, vào khoảng chục tỷ năm về trước. Sự xuất hiện quan niệm mới này về vũ trụ thật chớp nhoáng.

Chỉ trong vòng một nửa thế kỷ, vũ trụ tĩnh với các ngôi sao cố định và bất động của Newton đã trở thành một vũ trụ động, đang giãn nở, đầy ắp những chuyển động và “bạo lực”. “Những không gian vô tận và câm lặng vĩnh viễn” mà Pascal hoảng sợ đã bị xâm chiếm bởi những âm thanh và cuồng nộ. Sự bất động đã được biến đổi thành một sự tiến hóa vĩnh cửu.

Sự nhanh chóng lên ngôi của vũ trụ mới còn khác thường hơn nữa vì vào đầu thế kỷ 20 chúng ta còn hoàn toàn chưa biết dải Ngân hà, tức thiên hà chứa hệ Mặt trời của chúng ta, có quy mô tới mức nào. Lúc đó nói về các thế giới khác ở trong các thiên hà khác, hay nói về toàn bộ vũ trụ chỉ là chuyện khoa học viễn tưởng.

Tuy nhiên, trong năm mươi năm cuối cùng của thế kỷ này, vũ trụ học đã thực sự có được địa vị của một khoa học chính xác, tức là một môn khoa học dựa trên các quan sát chính xác và chặt chẽ, chứ không phải trên những tư biện triết học và siêu hình mơ hồ. Có được bước nhảy đó, trước hết, là nhờ những tiến bộ khổng lồ về công nghệ của hai thế kỷ gần đây, cho phép thu nhận và ghi lại tốt hơn ánh sáng quý giá tới từ các thiên thể, thứ ánh sáng mang thông tin và là phương tiện đặc ân của con người để giao tiếp với phần còn lại của vũ trụ.

Được trang bị một niềm tin không gì lay chuyển nổi vào lý trí con người cũng như khả năng phát hiện và hiểu những quy luật của vũ trụ, hậu thế của Newton và Voltaire đã hăm hở phát minh và hoàn thiện những công cụ cần thiết để có thể quan sát tốt hơn vũ trụ và cũng để thỏa mãn trí tò mò của mình.

Trước hết cần phải có “những con mắt” to hơn. Con mắt của chúng ta, với đường kính chỉ cỡ 1cm, là máy thu ánh sáng quá nhỏ bé. Dẫu vậy, đây cũng là một công cụ cực kỳ hiệu quả, vì ngôi sao mờ nhất mà mắt trần có thể nhìn thấy được ở nông thôn cách xa ánh sáng chói lòa của các đô thị vào những đêm không trăng có độ sáng chỉ bằng 1 phần 25 triệu ánh sáng của Mặt trăng vào đêm trăng tròn.

Rồi những kính thiên văn ra đời hỗ trợ cho mắt trần. Chúng trợ giúp chúng ta theo hai cách. Thứ nhất, chúng phóng đại các ảnh, cho phép chúng ta thấy chi tiết hơn và thứ hai, chúng thu nhận được nhiều ánh sáng hơn, cho phép chúng ta nhìn thấy các thiên thể mờ hơn. Galilei là người đầu tiên hướng kính thiên văn lên trời vào năm 1609.

Và ngay cả chiếc kính thiên văn nhỏ bé của ông chỉ với một thấu kính có đường kính khoảng vài chục cm cũng đã cho ông nhìn thấy được những chi tiết núi non trên Mặt trăng và các vệ tinh của Thổ tinh. Do nhìn được các thiên thể mờ hơn cả ngàn lần, kính thiên văn của Galilei đã cho phép ông nâng số sao thấy được trong Ngân hà từ một vài ngàn tới một vài triệu.

Cuộc tìm kiếm chi tiết hơn và những đối tượng mờ hơn được theo đuổi một cách không mệt mỏi. Đường kính của các kính thiên văn không ngừng tăng lên. Một trong số những người xây dựng nổi tiếng nhất của các đền đài đó của thế kỷ 20 là nhà thiên văn người Mỹ George Hale, người đã xây dựng những kính thiên văn lớn nhất ở thời đại mình. Ông có biệt tài thuyết phục những người có thế lực trên thế giới tài trợ cho các dự án của mình.

Chẳng hạn, Charles Yerkes, người trở nên giàu có nhờ bán những chiếc tàu điện ở Chicago, vào năm 1897 đã tài trợ để xây dựng một kính thiên văn có đường kính 1m ở Wiscosin. Hiện nay, kính này vẫn là kính khúc xạ lớn nhất thế giới, nó thu nhận ánh sáng nhờ một thấu kính giống như chiếc kính của Galilei.

Nhưng thời đại của các kính khúc xạ trôi qua rất nhanh. Các thấu kính có đường kính lớn hơn 1m trở nên rất cồng kềnh do trọng lượng và bề dày của chúng. Tiếp đến bắt đầu là sự ngự trị của các kính phản xạ trong đó ánh sáng được thu nhận bởi một gương lớn có dạng paraboloid. Lần này, Thiên mệnh được hiện thân là Andrew Carnergie, ông vua thép.

Với sự tài trợ của ông, Hale đã xây dựng trên đỉnh núi Mont dưới bầu trời tuyệt đẹp của vùng nam California hai kính thiên văn, một với đường kính 1,5m vào năm 1908 và một với đường kính 2,5m vào năm 1922, hai chiếc kính chẳng bao lâu sau đã làm thay đổi bộ mặt của thế giới. Nhưng Hale không dừng lại ở đó. Ông còn mơ tới một chiếc kính lớn hơn nữa, có đường kính tới 5m để cho phép ông nhìn thấy những thiên thể còn mờ tới mức dường như chúng ở ngay mép biên của vũ trụ.

Có một giai thoại kể rằng, một ngày đẹp trời nào đó vào những năm ba mươi, Hale đã nhận được một cú điện thoại của ông giám đốc quỹ John Rockfeller, người sáng lập hãng Standard Oil và là ông vua dầu hỏa. Ông ta nói đã đọc một bài báo phổ biến khoa học trên một tạp chí trong đó có nói tới ước mơ của Hale và sẵn lòng tài trợ cho dự án đó!

Chiếc kính thiên văn đường kính 5m đã được khai trương năm 1948 và đặt trên một ngọn núi khác ở nam California, ngọn núi Palomar và cho đến tận những năm 70, nó vẫn còn là chiếc kính phản xạ lớn nhất thế giới. Được trang bị những dụng cụ hiện đại, kính thiên văn đó cho phép nhìn được những thiên thể mờ hơn 40 triệu lần so với ngôi sao mờ nhất mà mắt thường nhìn thấy được.

Ngày nay, những tòa nhà mái vòm của hơn một chục kính thiên văn có đường kính lớn hơn 3m nằm rải rác trên các đỉnh núi cách xa thế giới văn minh và ánh sáng của các đô thị trên toàn thế giới.