Giáo Trình Bồi Dưỡng Hiệu Trưởng Trường Tiểu Học – Học Phần 1 – Đọc Sách Online Miễn Phí Ebooks PDF

Giới thiệu tới bạn đọc cuốn sách Giáo Trình Bồi Dưỡng Hiệu Trưởng Trường Tiểu Học – Học Phần 1 của tác giả Th.S. Mai Quang Tâm

NỘI DUNG

1. LÝ LUẬN CHUNG VỀ NHÀ NƯỚC

1. Nguồn gốc và bản chất của nhà nước

1.1. Quan điểm của các nhà tư tưởng trước Mác

Các nhà tư tưởng trước Mác quan niệm rằng nhà nước là một hiện tượng vốn có của xã hội, và họ cho rằng nhà nước tồn tại vĩnh viễn cùng xã hội loài người.

1.2. Quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin

Mác và Ăngghen cho rằng lịch sử đã từng có xã hội không có nhà nước, đó là nhà nước cộng sản nguyên thuỷ.

– Nhưng chỉ khi xuất hiện sự phân chia giai cấp đòi hỏi có một tổ chức dập tất những xung đột công khai giữa các giai cấp, duy trì trật tự xã hội – tổ chức đó là nhà nước và nhà nước đã xuất hiện.

Như vậy nhà nước xuất hiện một cách khách quan, là sản phẩm của một xã hội đã phát triển đến một giai đoạn nhất định. Tuy vậy, nhà nước chỉ tồn tại trong một giai đoạn nhất định của sự phát triển lịch sử, nhà nước sẽ mất đi khi những cơ sở tồn tại của nó không còn nữa.

Theo học thuyết Mác – Ăngghen – Lênin, nhà nước là một cơ quan thống trị giai cấp, là một cơ quan áp bức của một giai cấp này đối với một giai cấp khác. Nó là sản phẩm và biểu hiện của những mâu thuẫn giai cấp không thể điều hoà được. Nhưng nhà nước ra đời không chỉ là để thống trị giai cấp, mà còn là tổ chức công quyền, thống nhất quản lý toàn xã hội về mọi mặt.

Đương nhiên giai cấp lập ra và sử dụng cơ quan nhà nước là giai cấp có thế lực nhất, nắm trong tay sức mạnh kinh tế, và là người chủ của tư liệu sản xuất. Theo bản chất đó, nhà nước là bộ phận quan trọng nhất của kiến trúc thượng tầng trong xã hội có giai cấp. Tất cả những hoạt động chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội… do nhà nước tiến hành xét cho cùng đều xuất phát từ lợi ích của giai cấp thống trị. Ăngghen viết: “Nhà nước nói chung chỉ là sự phản ánh dưới hình thức tập trung của những nhu cầu kinh tế của giai cấp thống trị trong sản xuất”.

Nhà nước CHXHCN Việt Nam là nhà nước kiểu mới, do đó có bản chất khác hẳn với bản chất của nhà nước bóc lột. Bản chất đó do cơ sở kinh tế và chế độ chính trị – xã hội của chủ nghĩa xã hội quy định. Đó là nhà nước của dân, do dân và vì dân. Tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân mà nền tảng là liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và tầng lớp trí thức. Sự khác biệt về bản chất giữa nhà nước xã hội chủ nghĩa và các nhà nước bóc lột thể hiện trên cả phương diện bản chất giai cấp, bản chất dân chủ và vai trò sáng tạo, xây dựng xã hội mới. Dân chủ là một hình thức nhà nước, do đó dân chủ phải gắn liền với kỷ cương, pháp luật của nhà nước chứ không phải là “dân chủ thuần tuý” vô chính phủ. Mặt khác, nếu không thấy rõ sự thống nhất giữa bản chất giai cấp với bản chất dân chủ của nhà nước xã hội chủ nghĩa cũng là sai lầm nghiêm trọng, làm mất sức mạnh của nhà nước xã hội chủ nghĩa. Vì vậy, phải nhận thức rõ là: Thực hiện dân chủ xã hội chủ nghĩa là thực chất của việc đổi mới và kiện toàn hệ thống chính trị, thực hiện đúng cơ chế Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ, dựa trên cơ sở khối liên mình công – nông – tríthức. Đây vừa là mục tiêu, vừa là động lực của công cuộc đổi mới ở nước ta hiện nay.

2. Hình thức của Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa (CHXHCN) Việt Nam

2.1. Hình thức chính thể

Hình thức chính thế là cách thức tổ chức và trình tự thành lập các cơ quan tối cao của nhà nước và xác lập những mối quan hệ của các cơ quan đó. Hình thức chính thể có hai dạng cơ bản là chính thể quân chủ và chính thể cộng hoà. Chính thể quân chủ là hình thức trong đó quyền lực tối cao của nhà nước tập trung toàn bộ (hay một phần) trong tay một người đứng đầu và được chuyển giao theo nguyên tắc thừa kế, truyền ngôi. Chính thể cộng hoà là hình thức trong đó quyền lực tối cao của nhà nước thuộc về một cơ quan được bầu ra trong một thời gian nhất định.

Hình thức chính thể của Nhà nước ta từ sau Cách mạng tháng Tám (1945) là chính thể cộng hoà dân chủ. Trải qua gần 5 thập kỷ phát triển,

chính thể đó ngày càng hoàn thiện. Hiến pháp năm 1992 đã có những quy định đổi mới thêm và hệ thống cơ quan quyền lực nhà nước, nguyên thủ quốc gia, cơ quan hành pháp tư pháp theo hướng xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

2.2. Hình thức cấu trúc

Hình thức cấu trúc nhà nước là khái niệm chỉ cơ cấu tổ chức các đơn vị hành chính lãnh thổ và xác lập những mối quan hệ qua lại giữa các cơ quan nhà nước ở địa phương với cơ quan ở trung ương. Có hai hình thức cấu trúc chủ yếu là hình thức nhà nước đơn nhất và hình thức nhà nước liên bang.

Nhà nước đơn nhất là nhà nước thống nhất, có chủ quyển chung, trong đó nước được chia thành các cấp hành chính, có hệ thống cơ quan quyền lực và cơ quan quản lý thống nhất từ trung ương đến cơ sở. Nhà nước liên bang là nhà nước có từ hai hay nhiều nước thành viên hợp lại. Nhà nước liên bang có hai hệ thống cơ quan là cơ quan quyền lực và cơ quan hành chính cao nhất, chung cho toàn liên bang, có chủ quyền quốc gia chung; đồng thời trong mỗi nước thành viên cũng có cơ quan quyền lực và cơ quan hành chính cao nhất của mình, có chủ quyền nhất định.

Nhà nước Việt Nam là hình thức cấu trúc đơn nhất (hình thức một cấu trúc trên cả nước). Các bộ phận hành chính lãnh thổ thuộc Nhà nước không có yếu tố chủ quyền, mà chúng được đặt dưới sự chỉ đạo thống nhất của bộ máy nhà nước trung ương.