Giáo Trình Văn Học Trung Đại Việt Nam Tập 1

II. NHỮNG TIẾN ĐỂ LỊCH SỬ, XÃ HỘI, TƯ TƯỞNG, VĂN HÓA

1. Về lịch sử xã hội

Sau chiến thắng Bạch Đằng, năm 939, Ngô Quyền xưng vương dựng nước, mở đầu một thời kì mới cho giang sơn Đại Việt, thời kì xây dựng và bảo vệ quốc gia độc lập tự chủ. Chế độ phong kiến Việt Nam được hình thành, tồn tại và phát triển trong mười thể ki, với nhiều triều đại – dòng họ. Mỗi triều đại đều có thịnh suy và có vai trò lịch sử riêng trong tiến trình một nghìn năm của quốc gia phong kiến. Nhìn khái quát, lịch sử Việt Nam thời trung đại có thể chia thành hai chặng đường:

Từ thế kỉ X đến cuối thế kỉ XV là thời kì phục hưng dân tộc, phục hưng văn hóa dân tộc. Sau khi thoát khỏi ách thống trị 1000 năm của các triều đại phong kiến Trung Hoa, với tinh thần tự cường, yêu nước, các triều Ngô, Đình, Tiền Lê, Li, Trần đã thành có nhiều thành công hết sức rực rỡ trong công cuộc bảo vệ quốc gia tự chủ (phả Tổng, bình Nguyên) và xây dựng, phát triển đất nước vững mạnh về mọi mặt. Thời Trần, quốc gia Đại Việt từng được coi là nước hùng cường trên bán đảo Đông Ân. Tuy thời Hậu Trần và triều Hồ đã thất bại trước quân Minh xâm lược nhưng chỉ 20 năm sau, độc lập dân tộc được giành lại.

Lê Lợi đã lãnh đạo thành công sự nghiệp 10 năm kháng chiến cứu nước. Lịch sử dân tộc vì thể không hoàn toàn đứt đoạn. Đất nước hòa bình, triều Hậu Lê thiết lập, dân tộc bước vào thời kì phục hưng thứ hai trong lịch sử. Thế kỉ XV, chứng kiến thành tựu xây dựng và phát triển quốc gia phong kiến Đại Việt đạt tới đỉnh cao thịnh trị mà “thời đại hoàng kim” là triều Lê Thánh Tông (1460 -1497) ở nửa sau thế kì.