Giữ Gìn 36 Phố Phường – Đọc sách online ebook pdf

Đó là tên bộ tranh sơn khắc lớn 10 tấm do họa sĩ Thế Khang cùng tập thể 8 họa sĩ am hiểu sâu sắc về Hà Nội xưa và nay thực hiện.

Bắt tay vào công trình này, các tác giả đã công phu nghiên cứu, phát hiện và sưu tập nhiều mặt về Hà Nội thế kỉ trước, một bến lớn trên sông Hồng, có người Anh, người Pháp, người Hà Lan đã tới mở thương điếm, có người Trung Quốc làm ăn buôn bán lâu đời ở giữa đô thị cùng với người Kẻ Chợ. Và cũng với vị trí quan trọng về kinh tế và chính trị, Hà Nội từ ngàn xưa tới bây giờ vẫn là một trung tâm văn hóa hàng đầu cả nước. Bằng sử liệu và bản đồ cũ, đi vào công phu cụ thể chuẩn bị cho sức mạnh sáng tạo, các tác giả đã thống kê được Hà Nội thời ấy có tới trên 200 di tích đền chùa, đình miếu, cầu cống và nhiều di tích khác với hàng mấy trăm phố phường mà 36 phố phường chỉ là con số tượng trưng nơi đô hội phong lưu trù phú mà một thương nhân người Âu – Samual Baran, tới Thăng Long cuối thế kỉ 17, khi về viết du ký đã so sánh Thăng Long với thành phố sông bến Vơ-ni-dơ nước Ý đẹp nhất châu Âu, nhưng Samual Baran cho là Thăng Long trên sông nước còn quy mô và thịnh vượng hơn Vơ-ni-dơ nhiều.

Toàn cảnh nơi đô hội bậc nhất ấy, họa sĩ Thế Khang và các tác giả đã bố cục tổng hợp lại trong bức tranh hoành tráng không gian thu gọn những điển hình đặc sắc và đầy đủ, bao gồm 28 phố, 5 ngõ phố, 3 cửa ô, 5 cổng phường, 4 cầu và cầu thương gia hạ trì, 5 chợ, 5 hồ và đầm, 15 ngôi đình, 8 ngôi đền, chùa. Xa xa, bến và sông Hồng san sát thuyền bè xuôi ngược.

Cái đặc biệt và trung tâm của toàn bộ bức tranh đã phơi bày ra trên đường, trên sông, trong nhà, ở chợ, ở các đền, miếu trong các phố phường là cảnh sinh hoạt, làm lụng và vui chơi tấp nập của Hà Nội. Rất Việt Nam, sầm uất nhất bao giờ cũng là những cái chợ và những phố buôn bán. Chợ Cầu Đông buôn thúng bán mẹt tạp phẩm, chợ hàng cá Gia Ngư, Hàng Bè và phố Mới bán tre nứa, củ nâu từ ngoài bến đưa vào, Hàng Đào, Hàng Ngang phiên chợ tơ lụa người La, Mỗ và Kẻ Bưởi dập dìu đeo đẫy hàng qua lại.

Một đám rước, trống chiêng, tán quạt, long đình, kiệu Bát Cống từ đền Bạch Mã ra bờ sông Cái. Ở một phố đông đúc kia, một đám đón dâu tưng bừng pháo nổ, ông cụ cầm hương đi trước, cô dâu chú rể giữa đám phù dâu, phù rể xúm xít. Lại kia ở chỗ khuất nẻo một đám ma, cái nhà tang khiêng dọc theo bờ sông, người chống gậy, người lăn đường tiếc thương cản bước đám tang ra khỏi cổng phường đến bãi tha ma.

Rải rác khắp đường phố nhộn nhịp bách nhân bách nghệ, mỗi người một dáng, một vẻ. Kẻ Chợ có khác, lúc nào cũng đông như hội với đủ loại người, hạng người, người gồng gánh, chiếc xe bò đầy người, kẻ vác, người đội, hàng xén, quán nước, hàng cơm. Thầy đồ dạy học, thầy lang bắt mạch, thầy bói ngồi dưới gốc đề, nhà sư ở trong tam quan chùa bước ra, các phố thợ bạc, lò may, thợ mộc, cụ già râu bạc phơ chống gậy đủng đỉnh bách bộ ven hồ, một đám hát xẩm, trẻ con chen chúc nhòm ngó. Một cánh ông quan từ cửa ô vào, có lính hầu cắp tráp đi sau, có lính hầu dọn đường đi trước. Những chiếc cầu tre đỏng đảnh ven hồ, người xuống rửa rau, vo gạo, tắm giặt,…

Có thể nói bộ tranh sơn khắc “36 phố phường Hà Nội thế kỉ 19” là một công trình nghệ thuật như một trang sử biên niên mở đầu cho không biết bao nhiêu bức tranh hoành tráng vô cùng cần thiết cho lịch sử Thăng Long – Đông Đô – Hà Nội. Trên thế giới, ở tất cả các thủ đô, nghệ thuật hội họa với đặc thù của nó đã làm sống lại giai đoạn của cuộc đời và tinh thần nơi trung tâm đô hội của đất nước. Ở nhiều nước, có những nơi may mắn còn những bức tranh của thời trước để lại, ở những nơi di tích nghệ thuật không còn lại bao nhiêu như ở nước ta thì phải tổ chức dựng lại, nhất thiết không thể không có những công trình nghệ thuật lớn lao này. Và đây cũng không phải chỉ là công trình của một vài người, mà phải là sự nghiệp của một tập thể huy động tài năng sáng tạo và sự làm việc cần mẫn công phu của hàng trăm họa sĩ và nghệ nhân với một chương trình kế hoạch quy mô lâu dài.

Sao lại không – và nếu không thì là một thiếu vắng quá đáng không thể nào bỏ qua được, bởi vì chỉ bằng các tác phẩm văn học nghệ thuật đích thực giá trị và xuất sắc mới đem lại cho người Hà Nội hôm nay thấy được tâm hồn, tư tưởng và hành động của con người không bao giờ đơn độc và ngẫu nhiên mà lúc nào cũng gắn bó thiêng liêng giữa xa xưa với bây giờ.

Nghệ thuật sơn khắc có giá trị cao về các thể loại hoành tráng và mang đặc điểm rất Việt Nam mà họa sĩ Thế Khang và tập thể nhóm sáng tạo, thể hiện là thích ứng nhất. Nhưng thực hiện một công trình lớn như tác phẩm “36 phố phường Hà Nội thế kỉ 19” và chắc chắn còn nhiều tác phẩm tương tự qua các thời kỳ của Hà Nội thanh lịch, tài hoa, Hà Nội xây dựng, Hà Nội chiến đấu, đòi hỏi phải được sự săn sóc, bảo trợ thấu đáo.