Lịch Sử Các Nước Đông Nam Á trừ Việt Nam – Đọc Sách Online Ebooks PDF

Chiến-tranh giữa Cao-Mên và Chiêm-Thành

Bị kẹt trong giải đất hẹp kéo dài giữa núi Trường Sơn và Đông-Hải, dân Chàm gia tăng nhiều đã tìm cách mở rộng lãnh-thổ của họ hoặc về phía Bắc, hoặc về phía Nam, trong miền châu-thổ sông Cửu-Long. Từ thế-kỷ thứ III tới thế-kỷ thứ VIII, Chiêm-Thành thường xâm lăng đất Giao-Châu. Kinh đô của Chiêm-Thành đặt ở phía Đông Mỹ-Sơn, ở vị-trí Trà-Kiệu ngày nay. Về sau, dưới áp-lực của dân Việt, kinh-đô ấy đã phải dời xuống miền Nam, ở Pandurang (Phan-Rang) rồi ở Kanthâra (Nha-Trang). Bị đuổi khỏi các tỉnh miền Nam của đất Giao-Châu, bị tổn hại bởi những sự cướp phá của giặc biển Java thường không ngớt tới miền duyên-hải từ 765 cho tới 787, lại bị đánh bại nhiều lần bởi các quan đô-hộ Trung-Hoa, đến năm 1045 Chiêm-Thành bị đè bẹp bởi quân Đại-Việt. Vào năm 1061, vì mất cho Đại-Việt ba tỉnh miền Bắc của họ, dân Chàm bắt buộc phải đi tìm lãnh vực sinh-sống của họ trong miền Nam.

Ở đây, Chiêm-Thành vấp phải Cao-Mên. Trước hết có những nhóm giặc cướp thúc đẩy bởi sự thiếu thực phẩm hơn là sự ham muốn chinh phục đất-đai, nhập vào lãnh-thổ Khmer. Tùy theo nhu-cầu chính-trị, các vua Khmer hoặc tiêu-diệt những đoàn giặc ấy hoặc cho phép họ lập cư trong lãnh thổ Khmer. Thỉnh thoảng, người Chàm phái vào lãnh-thổ Khmer những đội quân viễn-chinh thật thụ : năm 809, vào đầu triều đại vua Jayavarman II, một lãnh tụ Chàm, Sar, cầm quân đánh Cao-Mên, nhưng bị thua và phải rút lui.

Năm 945-946, chiến-tranh giữa Chiêm Thành và Cao-Mên trở nên kịch liệt hơn : quân đội Khmer xâm nhập vào Chiêm-Thành, chiếm lấy kinh-đô Chiêm-Thành Kanthâra và cướp về nước pho tượng vàng của vị nữ thần bảo-hộ Chiêm-Thành Bhagavati. Sau đó, trong hơn 75 năm, hai quốc-gia Chiêm-Thành vào Cao-Mên sống hòa bình, và Chiêm-Thành lại còn tìm cách dựa vào Cao-Mên để chống đối áp lực càng ngày càng mạnh của người Việt ở phía Bắc.

Lợi dụng các cuộc nội loạn đi đôi với sự lên ngôi của vua Sûryavarman II ở Cao-Mên, người Chàm muốn chiếm lấy miền châu-thổ sông Cửu-Long. Quân Chàm cướp phá các làng trên bờ biển của Cao-Mên, lấy đồ vật quí báu trong các đền thờ và bắt dân chúng làm nô-lệ. Khi đã củng cố được thế-lực, Sûryavarman II phải chống lại các đội quân xâm lăng này ; năm 1123, ông đuổi quân Chiêm-Thành chạy dài cho tới biên-giới nước Đại-Việt.

Vì vua nhà Lý bảo hộ những người Chàm di trú trong lãnh thổ Đại Việt, Sûryavarman khai chiến với Đại Việt, ông phái một đội quân gồm 20.000 người và một hạm đội gồm 700 chiến thuyền đánh vua nhà Lý. Năm 1131, quyết định chiến thắng quân Việt, Sûryavarman bắt buộc vua Chàm Jaya Indravarman III phải đem quân tiếp viện cho ông. Quân Khmer và Chàm không thắng nổi quân Việt, Chiêm-Thành từ bỏ sự đồng minh với Cao-Mên, và chịu nhận quyền bá chủ của vua nhà Lý vào năm 1136.

Để trả thù, Sûryavarman chuẩn-bị một cuộc chiến tranh mà ông muốn sẽ có kết-quả là sáp-nhập hoàn-toàn Chiêm-Thành vào lãnh-thổ Khmer. Năm 1145, ông xâm lăng Chiêm-Thành, chiếm lấy tỉnh Vijaya và chiếm cứ tất cả nước Chiêm-Thành. Năm 1147, ông cử làm phó vương Chiêm-Thành em vợ ông, Harideva. Sự sáp nhập này kéo dài 5 năm, cho tới năm 1149 thì dân Chàm các tỉnh miền Nam nổi loạn chống lại sự đô-hộ của Cao-Mên, giết chết vị phó vương và tôn làm vua một ông hoàng Chàm, lên ngôi với danh hiệu Jaya Harivarman I.

Sûryavarman khi bấy giờ thăng-hà, và em họ ông là Dharanindravarman II (1150-1160) kế vị và tiếp-tục chiến-tranh với quân Chàm. Con vị vua này, sau này sẽ lên ngôi dưới danh hiệu Jayavarman VII, khi bấy giờ mới 22 tuổi, đã cầm quân tới đánh phá Vijaya (Bình-Định) và tiếp-tục sát-phạt các tỉnh miền Trung Chiêm-Thành, khi Dharanindravarman chết và được nối ngôi bởi Yaçovarman II (1160-1165).

Năm 1165, Yaçovarman II bị ám sát bởi một vị quan chiếm ngôi vua và tự xưng là Tribhuvanâdityavarman (1165-1177). Cũng cùng lúc ấy, vua chính-thống xứ Chiêm-Thành bị lật đổ bởi một loạn thần chiếm ngôi lấy danh-hiệu là Jaya Indravarman IV. Vị tân nương này xin vua nhà Tống phong chức, cống hiến cho vua Đại-Việt, và yên lòng về hai phía Trung-Hoa và Đại-Việt, bắt đầu gây chiến với Cao-Mên.

Từ 1168 tới 1175, quân đội Khmer, được che chở bởi dẫy núi Trường-Sơn và có cấp chỉ-huy tài giỏi, đã chống cự quân Chàm một cách hữu hiệu, và kiểm tra vững chắc các lãnh-thổ miền châu-thổ. Vua Chàm khi đó mới quyết định đánh Cao-Mên bằng đường thủy. Người Chàm là những người thủy-thủ táo-bạo. Dưới sự hướng dẫn của vua Chiêm-Thành, quân Chàm vượt biển, và với một người Tầu đưa đường, nhập vào cửa sông Cửu-Long. Sau đó quân Chàm ngược dòng sông, vào tới hồ Tonlé Sap, theo các đường nước đưa tới kinh-đô để tràn vào trong các kênh đào của tỉnh.

Thuyền bè của quân Cao-Mên bị phá-hủy một cách dễ-dàng. Angkor bị cướp phá và vua Khmer bị giết, tuy đã đề-nghị thương-lượng đình chiến. Cường lực của quốc gia Khmer có vẻ bị phá hủy vĩnh-viễn. Hôm ấy là ngày rằm tháng 5, năm 1177. Chiêm-Thành chiếm cứ Cao-Mên trong gần năm năm, và sự kiện ấy cho ta thấy là đời sống của vương-quốc Khmer quá tập-trung trong kinh-đô, còn tất cả quốc-gia tuy không hoàn toàn bị cắt đứt với kinh-đô, nhưng không đủ liên-lạc để cho các sự tình báo tới đúng lúc được

Trước khi Cao-Mên rơi vào ách đô-hộ của Chiêm Thành, khi mà Tribhuvânadityavarman tiếm đoạt ngôi vàng, con của Dharanindravarman II từ bỏ mọi hoạt-động, sống trong bóng tối ở Cao-Mên, « chờ đợi cơ-hội tốt đẹp để cứu vãn xứ sở nặng chĩu dưới các tội ác » và để kéo quốc-gia của ông ra khỏi « bể khổ » mà sự xâm lăng của quân Chàm đã đẩy Cao-Mên vào. Là dòng dõi chính-thống của vương-quốc Angkor, nhân-vật sẽ trở nên Jayavarman VII, khi nghe tin người tiếm-đoạt ngôi vua đã chết, bắt đầu cuộc khởi nghĩa chống lại quân xâm-lăng.

Tập-họp dân chúng miền thôn quê, ông thiết-lập những nhóm quân mà ông huấn-luyện cho lối đánh phục-kích, trước khi tạo nên những đội binh có thể tác-chiến trong những trận đánh thực-thụ. Jayavarman VII còn lập nên được một đội chiến thuyền và thắng nổi người Chàm trong các trận thủy chiến. Sau 4 năm, Cao-Mên lấy lại được độc-lập và Jayavarman VII lên ngôi vua trong kinh-đô mà ông ta mới chiếm lại. Song vấn-đề Chiêm-Thành phải đợi một thời-gian mới hoàn-toàn được giải-quyết. Năm 1190, vua Chiêm-Thành, sau khi chắc chắn là Đại-Việt sẽ đứng trung-lập, gây chiến một lần nữa với Cao-Mên.