Lịch Sử Văn Minh Thế Giới Phần II – Đời Sống Hy Lạp Tập 1 – Web Tải Sách Miễn Phí Ebooks PDF

Sách Lịch Sử Văn Minh Thế Giới Phần II – Đời Sống Hy Lạp Tập 1 của tác giả Will Durant mời bạn thưởng thức.

II. TÁI KHÁM PHÁ KRETE

“Có một vùng đất gọi là Krete, nằm giữa cái biển đen như rượu vang, là một vùng đất giàu, đẹp, bốn bề có nước bao quanh; và trong vùng đất đó có nhiều người đi qua đếm tới chín mươi đô thị.” Khi Homēros hát những lời này, có lẽ ở thế kỷ IX trước Tây lịch, thì Hy Lạp hầu như đã quên đi (mặc dù nhà thơ không quên) rằng đảo ấy, có thời đã giàu có lắm, đã thống trị trên phần lớn biển Aiga và một phần của Hy Lạp lục địa với một hạm đội hùng hậu; một nghìn năm trước cuộc vây hãm thành Troia đảo ấy đã phát triển một trong những nền văn minh có nghệ thuật nhất trong lịch sử. Có lẽ chính nền văn hóa Aiga đó xưa cổ đối với Homēros cũng như Homēros xuưa cổ đối với chúng ta – mà Homēros đã nhớ lại khi ông nói về thời Hoàng Kim trong đó con người đã văn minh hơn và cuộc sống đã lịch lãm hơn cái thời hỗn loạn mà ông đang sống.

Sự tái khám phá nền văn minh đã mất đó là một trong những thành tựu to lớn của ngành khảo cổ hiện đại. Đây là một hòn đảo lớn hơn hai mươi lần cái đảo lớn nhất trong quần đảo Kyklades, khí hậu dễ chịu, thổ sản đa dạng, đồi núi có thời đã được rừng phủ; đảo có một vị trí chiến lược cho thương mãi và chiến tranh, nằm giữa đường từ Phoinike đi Ý, từ Ai Cập đi Hy Lạp. Aristoteles đã chỉ ra cái vị thế tuyệt vời này, và nó “đã giúp Minos thâu tóm đế quốc Aiga.” Nhưng câu chuyện của Minos, dù tất cả các văn sĩ cổ điển chấp nhận nó như sự thật, bị các học giả hiện đại bác bỏ cho là huyền thoại; và cho đến sáu mươi năm trước đây, thông thường người ta cho rằng lịch sử văn minh của vùng Aiga bắt đầu bằng sự xâm lăng của dân Doris, hoặc bằng Thế vận hội Olympic. Thế rồi vào năm 1878 một thương gia người Krete, mang cái tên báo điềm là Minos Kalokairinos, đào được vài cổ vật lạ trên một sườn đồi ở nam Kandia (thủ đô ngày nay, có tên chính thức là Herakleion). Nhà khảo cổ lớn Schliemann, người về sau đã làm sống lại Mykenai và Troia, đã đến viếng hiện trường năm 1886, tuyên bố ông tin rằng nơi đó cất giấu di tích của Knossos cổ đại, ông thương lượng với chủ đất để có thể bắt đầu khai quật ngay. Nhưng chủ đất mặc cả và tìm cách lừa đảo. Schliemann, vốn là thương gia, nay trở thành nhà khảo cổ, tức giận rút lui, bỏ mất một cơ hội bằng vàng để thêm một nền văn minh khác vào lịch sửnhân loại. Mấy năm sau thì ông mất.

Năm 1893, một nhà khảo cổ người Anh, Arthur Evans, mua ở Athēnai một số viên đá trắng mà người bán là những phụ nữ đã đeo chúng làm bùa. Ông nhận thấy có những chữ viết tượng hình khắc trên đó mà không học giả nào đọc được. Ông truy tầm thì thấy những viên đá ấy có xuất xứ từ Krete, từ đó ông đi quanh đảo góp nhặt những mẫu mà ông tin là chữ viết của Krete xưa cổ. Năm 1895 ông mua một phần, và năm 1900 mua nốt phần còn lại của thửa đất mà trước kia Schliemann và Trường Pháp Quốc tại Athēnai đã nghĩ có liên quan tới Knossos. Trong chín tuần mùa xuân năm đó, cùng với 150 người, Evans đã khai quật cái kho tàng phong phú nhất của ngành khảo cổ hiện đại – cung điện của Minos.

Chura một cổ vật nào từng biết đến có thể sánh với sự rộng lớn của cái cấu trúc phức tạp này, trông có vẻ đồng nhất với cái Mê Lộ vô tận từng nổi tiếng trong các chuyện cổ tích Hy Lạp về Minos, Daidalos, Theseus, Ariadne và Minotaur. Trong phế tích này và các phế tích khác, như để xác nhận trực giác của Evans, hàng nghìn cái ấn triện và bảng đất sét đã được tìm thấy, mang những chữ giống chữ trên các viên đá trắng đã dẫn dắt ông ta đến đây. Lửa thiêu hủy cung điện của Knossos đã gìn giữ những bảng đất kia, mà chữ tượng hình trên đó còn che giấu lịch sử thời sơ khởi của vùng Aiga.

Sinh viên từ nhiều nước bây giờ đổ về Krete. Trong khi Evans nghiên cứu về Knossos thì một nhóm người Ý kiên trì – Halbherr, Pemier, Savignoni, Paribeni – đào được ở Hagia Triada một quan tài trên đó có vẽ những cảnh sinh hoạt của cuộc sống Krete, và tìm thấy ở Phaistos một lâu đài chỉ nhỏ hơn cung điện của các vua Knossos. Trong khi đó hai người Mỹ, Seager và bà Hawes, thực hiện những khám phá ở Vasiliki, Mokhlos và Goumia; mấy người Anh Hogarth, Bosanquet, Dawkins, Myres đi thăm dò ở Palaikastro, Psykhro và Zakro; người Krete cũng bắt đầu quan tâm: Xanthoudidis và Hatzidakis đào được những dinh thự cổ, những hang động và mồ mả ở Arkalokhori, Tylissos, Koumasa và Chamaisi. Phân nửa các nước ở châu Âu đoàn kết dưới ngọn cờ của khoa học ngay trong thế hệ mà các chính khách của các nước đó lại chuẩn bị chiến tranh.

Tất cả những chất liệu ấy được xếp hạng ra sao? – những cung điện, bảng vẽ, hình tượng, ấn, triện, bình lọ, đồ kim loại, bảng đất, địa hình. Xếp chúng vào thời kỳ nào trong quá khứ? Tạm thời, nhưng càng ngày càng có nhiều sự hợp tác khi sự khảo cứu và kiến thức tiến triển thêm,  , theo mức độ tiến triển trong kiểu dáng đồ gốm, và theo sự tương hợp của những vật thể tìm thấy ở Krete với những vật thể tương tự đào được trong đất hay ở dạng trầm tích mà niên đại đã được phỏng đoán. Evans kiên nhẫn đào sâu thêm dưới Knossos thì đến cách bề mặt khoảng 13 mét ông bị chặn lại bởi lớp đá tảng trinh nguyên.