Lịch Sử Văn Minh Thế Giới Phần II – Đời Sống Hy Lạp Tập 3 – Web Tải Sách Miễn Phí Ebooks PDF

Sách Lịch Sử Văn Minh Thế Giới Phần II – Đời Sống Hy Lạp Tập 3 của tác giả Will Durant mời bạn thưởng thức.

II. ΕΡΑΜΙNONDAS

Như để củng cố dự cảm đó, Sparta lãnh nhiệm vụ giải thích và ép buộc thi hành Hòa Ước của Vua trong các thành quốc Hy Lạp. Để làm suy yếu Thebai, họ bảo rằng Liên minh Boiotia vi phạm điều khoản tự trị của hòa ước, nên phải giải tán. Viện cớ đó quân đội Sparta lập trong nhiều thành quốc vùng Boiotia những chính phủ quả đầu thân Sparta và trong một số trường hợp được bảo vệ bởi quân chiếm đóng Sparta.

Khi Thebai phản đối, một lực lượng Lakedaimonia đến chiếm thành Kadmeia và lập một chư hầu quả đầu dưới sự thống trị của Sparta. Sự khủng hoảng này kích động Thebai lên một mức anh dũng khác thường. Pelopidas và sáu đồng chí ám sát bốn người độc tài Thebai thân Sparta, rồi tuyên bố tự do trở lại. Liên minh được tổ chức lại, và bổ nhiệm Pelopidas làm lãnh đạo (beotarkh). Pelopidas gọi người bạn vừa là tình nhân của mình là Epaminondas về giúp. Epaminondas huấn luyện và cầm đầu quân đội, làm cho Sparta trở lại tình trạng cô lập như trước.

Epaminondas xuất thân từ một gia đình danh giá nhưng nghèo, tự hào có nguồn gốc từ những răng rồng gieo bởi Kadmos một nghìn năm trước. Ông là một người trầm lặng, người ta nói rằng không ai nói ít hơn hay biết nhiều hơn về ông. Tính khiêm tốn và chính trực của ông, lối sống hầu như khắc khổ của ông, lòng trung thành với bạn bè, thận trọng trong lời khuyên bảo, can đảm nhưng tự chế trong hành động, làm cho dân Thebai mến ông mặc dù ông bắt họ theo một kỷ luật nhà binh. Ông không thích chiến tranh nhưng tin rằng “không quốc gia nào để mất tinh thần và tính khíthượng võ mà giữ được tự do”. Được bầu và nhiều lần tái cử vào chức vụ beotarkh, ông cảnh báo những người đề nghị bầu cho ông: “Hãy nghĩ lại lần nữa; bởi vì nếu bầu tôi làm tướng, các người sẽ bị bắt buộc phục vụ trong quân đội của tôi”. 8 Dưới sự chỉ huy của ông, dân Thebai vốn lè phè được tập luyện thành những người lính giỏi; ngay cả những “tình nhân Hy Lạp”, rất nhiều trong thành phố, cũng được Pelopidas huấn luyện thành một “Đội Quân Thiêng Liêng” gồm ba trăm lính trang bị vũ khí nặng, mỗi người thề chiến đấu bên cạnh đồng đội ngoài mặt trận cho đến giọt máu cuối cùng.

Khi một đạo quân Sparta gồm mười nghìn quân dưới sự chỉ huy của Vua Kleombrotos xâm lăng Boiotia, Epaminondas ra nghênh chiến ở Leuktra, gần Plataia, với sáu nghìn người, và thắng trận, gây ảnh hưởng lịch sử chính trị trong Hy Lạp và binh pháp lên châu Âu. Ông là người Hellen đầu tiên nghiên cứu kỹ càng những chiến thuật; ông lợi dụng triệt để lợi thế trong mỗi trận đánh, và tập trung những người lính thiện chiến nhất cho một cánh tấn công, trong khi ra lệnh cho số quân còn lại triển khai chiến thuật phòng ngự, bằng cách đó quân thù, tiến lên trung tâm, có thể bị phân tán bởi một cuộc tấn công bên sườn trái. Sau Leuktra, Epaminondas và Pelopidas tiến vào Peloponnesos, giải phóng Megalopolis như một tiền đồn cho toàn vùng Arkadia. Quân đội Thebai xuống đến tận Lakonia (Sparta) – một sự kiện chưa từng thấy từ mấy trăm năm nay. Sparta không bao giờ hồi phục từ những thiệt hại của chiến dịch này: Aristoteles nói: “Sparta không thể chịu được một sự thất bại nào nữa, và sụp đổ vì số dân quá ít.”9

Khi mùa đông đến, quân Thebai rút về Boiotia. Epaminondas, thất bại vì quá hăm hở đúng đặc trưng của người Hy Lạp, bây giờ bắt đầu mơ thiết lập một Đế quốc Thebai để thay thế sự thống nhất mà lãnh đạo Athēnai và Sparta đã có lần đem lại cho Hy Lạp. Những kế hoạch của ông đưa ông vào một cuộc chiến tranh với Athēnai. Hai quân đội giao tranh đụng độ nhau ở Mantinea năm 362. Epaminondas thẳng, nhưng bị giết chết bởi Gryllos, con trai của Xenophon, trong lúc chiến đấu. Sự bá chủ ngắn ngủi của Thebai không để lại một ơn huệ lâu dài nào cho Hellas; nó giải phóng Hy Lạp khỏi sự chuyên chế của Sparta, nhưng, như thời trước, không tạo được bên ngoài Boiotia một sự thống nhất chặt chẽ; và những tranh chấp mà nó gây ra khiến cho các nhà nước Hy Lạp xáo trộn và suy yếu, khi Philip từ miền Bắc đi xuống.

III. ĐẾ QUỐC ATHĒNAI THỨ HAI

Athēnai thử một chuyến nữa để tạo một sự thống nhất cho Hy Lạp. Athēnai xây dựng lại tường thành và hải quân, phát hành đồng tiền đáng tin cậy, sở hữu những cơ sở tài chánh và thương mại có uy tín từ lâu; nhờ những thuận lợi đó Athēnai dần dần lấy lại sự thống trị thương mại trong vùng Aigia. Những cựu chư hầu và đồng minh đã học được từ những cuộc chiến tranh của nửa thế kỷ vừa qua nhu cầu cần có một sự an ninh rộng lớn hơn chủ quyền cá thể. Năm 378, đa số trong họ lại kết hợp với nhau dưới sự lãnh đạo của Athēnai. Vào năm 370, Athēnai một lần nữa là thế lực lớn nhất ở vùng đông Địa Trung Hải.

Kỹ nghệ và thương mại giờ đây là nòng cốt của đời sống kinh tế của Athēnai. Đất đai của Attike đã không bao giờ thuận lợi cho việc trồng trọt; sự lao động kiên nhẫn đã đem lại kết quả nhờ trồng ô-liu và nho; nhưng quân Sparta đã phá hủy hết, và ít có nông dân chịu khó chờ nửa thế hệ để các vườn ô-liu cho lại quả. Phần lớn tá điền của những ngày trước chiến tranh nay đã chết; nhiều người sống sót quá nản lòng, không quay về những cơ nghiệp đổ nát của họ nữa, họ bán lại với giá thấp cho những chủ nhân vắng mặt có thể có khả năng đầu tư lâu dài. Bằng cách này, và bằng cách loại những nhà nông chủ nợ, sở hữu chủ của Attike nay lọt vào tay một số ít gia đình điều hành những cơ sở lớn bằng dân nô lệ.

Các mỏ ở Laurion được mở trở lại, những nạn nhân mới được đưa xuống các hầm mỏ, và sự giàu có mới được rút ra từ quặng bạc và máu người. Xenophon” đề nghị một kế hoạch khéo léo theo đó Athēnai có thể làm đầy ngân khố bằng cách mua mười nghìn nô lệ rồi cho những thầu khoán các mỏ ở Laurion thuê. Bạc khai thác từ mỏ nhiều đến nỗi lượng cung cấp vượt xa sự sản xuất các mặt hàng, giá cả tăng nhanh hơn tiền lương, và người nghèo mang gánh nặng của sự thay đổi đó.