Luận Văn Thạc Sĩ Khoa Học Lịch Sử – Sự Chuyển Dịch Cơ Cấu Kinh Tế Nông Nghiệp Tỉnh Bình Dương (1997-2007)

Luận Văn Thạc Sĩ Khoa Học Lịch Sử – Sự Chuyển Dịch Cơ Cấu Kinh Tế Nông Nghiệp Tỉnh Bình Dương (1997-2007)

Đề tài: SỰ CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ NÔNG NGHIỆP TỈNH BÌNH DƯƠNG (1997-2007)

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC LỊCH SỬ

CHUYÊN NGÀNH: LỊCH SỬ VIỆT NAM

PHẦN MỞ ĐẦU

Lý do chọn đề tài

Việt Nam đang phấn đấu đến năm 2020 cơ bản trở thành một nước công nghiệp hiện đại. Vì thế, thực hiện công nghiệp hoá hiện đại hoá (CNH-HĐH) nông nghiệp, luôn là nhiệm vụ được Đảng, nhà nước ta đặc biệt quan tâm và đã dành nhiều công sức, trí tuệ để lãnh đạo và chỉ đạo. Quá trình thực hiện đường lối đổi mới của Đảng về phát triển sản xuất nông nghiệp đã khơi dậy nguồn động lực to lớn của nông dân và đã đạt được những thành tựu quan trọng. Sản xuất nông nghiệp phát triển tương đối toàn diện, liên tục, với tốc độ cao; đã tạo được ba mặt hàng xuất khẩu chủ lực là gạo, cà phê (đứng thứ 2 thế giới). Đời sống đại bộ phận nông dân được cải thiện. Những thành tựu đó góp phần quan trọng vào sự ổn định và phát triển kinh tế – xã hội, tiếp tục khẳng định vị trí quan trọng của nông nghiệp ở nước ta. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được trong việc thực hiện đường lối, chính sách phát triển nông nghiệp, vẫn còn một số vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu, giải quyết: mô hình quản lý hợp tác xã nông nghiệp, CNH, HĐH nông nghiệp, vấn đề giải quyết chính sách xã hội ở nông thôn, chính sách khuyến khích nông nghiệp, chính sách đất đai, cơ chế quản lý, nhiều nguồn lực chưa được khai thác và sử dụng có hiệu quả… Đường lối phát triển nông nghiệp của Đảng và nhà nước cần tiếp tục phát triển, hoàn chỉnh…Đảng đã tiến hành tổng kết thực tiễn 20 năm đường lối đổi mới đất nước, trong đó có đường lối, chính sách phát triển nông nghiệp, rút ra những bài học thành công và những vấn đề còn yếu kém trong việc thực hiện đường lối, chính sách phát triển nông nghiệp, làm căn cứ cho những chủ trương, giải pháp phát triển nông nghiệp đã được thông qua trong Đại hội X (4-2006).

Bình Dương là một tỉnh thuộc miền Đông Nam Bộ, nằm trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam (gồm thành phố Hồ Chí Minh-Bình Dương – Đồng Nai -Bà Rịa-Vũng Tàu), với vị trí địa lý thuận lợi, nằm trên các trục giao thông quan trọng của quốc gia, Bình Dương có diện tích tự nhiên khá lớn, là vùng có tiềm năng phát triển nông nghiệp. Trong những năm vừa qua, nông nghiệp Bình Dương đã có sự phát triển toàn diện. Cơ cấu kinh tế nông nghiệp có sự chuyển dịch theo hướng tích cực. Đời sống, vật chất và tinh thần của nông dân không ngừng được nâng lên. Tuy nhiên kinh tế nông nghiệp của Bình Dương vẫn còn ẩn chứa nhiều bất cập. Điều này không chỉ xảy ra ở Bình Dương mà còn xảy ra ở nhiều địa phương khác trên khắp cả nước. Do đó, sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá đang trở thành là đề tài nghiên cứu khoa học, thu hút sự quan tâm của giới nghiên cứu nhằm làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và thực tiễn cho sự phát triển đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Vì Vậy việc nghiên cứu quá trình Bình Dương thực hiện đường lối, chủ trương chính sách của Đảng và Nhà Nước để phát triển nông nghiệp trong địa bàn Tỉnh từ năm 1997 đến 2007, trở thành là một yêu cầu cấp bách, nhằm lý giải những thành công cũng như hạn chế của quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế thời gian qua, từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm, góp phần đẩy mạnh phát triển nông nghiệp của tỉnh trong thời gian tới là việc làm có ý nghĩa khoa học và thực tiễn quan trọng. Đó cũng là lý do tác giả luận văn chọn đề tài “Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp tỉnh Bình Dương (1997- 2007)” để viết luận văn Thạc sĩ lịch sử, chuyên ngành Lịch sử Việt Nam.

Lịch sử nghiên cứu đề tài.

Nông nghiệp có vị trí quan trọng trong quá trình cách mạng xã hội chủ nghĩa (XHCN )cũng như trong sự nghiệp đổi mới ở nước ta. Chính vì vậy đường lối, chủ trương của Đảng trên mặt trận nông nghiệp được các nhà lý luận, các nhà lãnh đạo quan tâm nghiên cứu. Trên phạm vi cả nước đã có nhiều công trình của các nhà khoa học đề cập đến vấn đề này ở những góc độ khác nhau. Nhìn một cách tổng thể, các công trình nghiên cứu liên quan có thể chia thành những nhóm chủ yếu sau:

– Nhóm thứ nhất, là sự tổng kết của Đảng Cộng sản Việt Nam, rút ra những kinh nghiệm, đề ra đường lối, chủ trương phát triển nông nghiệp, nông thôn ở nước ta. Sự tổng kết đó được phản ánh trong các Văn kiện Đại hội VI, VII, VIII, IX, X và Nghị quyết các Hội nghị BCHTƯ, Hội nghị Bộ Chính trị,… Đây là những đánh giá chính thức của Đảng ta, phản ánh nhận thức lý luận và thực tiễn của Đảng về lãnh đạo nông nghiệp trong quá trình đổi mới.

– Nhóm thứ hai, một số công trình nghiên cứu khoa học về nông nghiệp, nông thôn, nông dân, đã được xuất bản, như Thực trạng nông nghiệp, nông thôn và nông dân nước ta của Nguyễn Sinh Cúc, NXB Thống kê, năm 1990. Đây là công trình nghiên cứu đã nêu bật được những thành công và những hạn chế của nông nghiệp nước ta sau khi thực hiện Nghị quyết 10 của Bộ Chính trị và những tác động to lớn của nó đối với đời sống của xã hội nông thôn. Nông nghiệp Việt Nam 1945-1995 của PGS.TS Nguyễn Sinh Cúc, NXB Thống kê, Hà Nội, 1995, đã nêu bật những bước “thăng trầm” của nông nghiệp nước ta trước đổi mới và những thành tựu của nông nghiệp trong 10 năm đổi mới, từ đó đề xuất những giải pháp phát triển nông nghiệp nước ta trong những năm tiếp theo. Chính sách phát triển nông nghiệp và nông thôn sau Nghị quyết 10 của Bộ Chính trị do PGS, TS. Lê Đình Thắng (chủ biên), NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2000. Trong cuốn sách này, tác giả phân tích và xác định vị trí và tầm quan trọng của sản xuất nông nghiệp và phát triển kinh tế nông thôn ở nước ta trong giai đoạn công nghiệp hóa, hiện đại hóa từ sau Nghị quyết 10, từ đó có những kiến nghị phương hướng, giải pháp để tiếp tục đổi mới, phát triển nông nghiệp, nông thôn nước ta trong thời gian tới. Con đường công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn của Ban Tư tưởng văn hóa Trung ương, NXB Nông nghiệp và phát triển nông thôn, Hà Nội, 2002; Nông nghiệp, nông thôn Việt Nam bước vào thế kỷ XXI, của khoa Kinh tế nông nghiệp và phát triển nông thôn, thuộc Trường Đại học Kinh tế quốc dân NXB Nông nghiệp, Hà Nội, 2001…

– Nhóm thứ ba: Là những tác phẩm các loại viết về Bình Dương nói chung trong đó có đề cập ít nhiều đến đặc điểm, tiềm năng của nông nghiệp, nông thôn Bình Dương. Đó là: Sông Bé -Tiềm năng kinh tế, những triển vọng đầu tư và du lịch”, Ban Kinh tế tỉnh ủy Sông Bé xuất bản; “Sông Bé – Tiềm năng và phát triển” do Ủy Ban Kế họach Tỉnh Sông Bé xuất bản năm 1995.

Trong nhóm này có thể ghi nhận thêm các tác phẩm khác như: “Bình Dương – Đất nước – Con người” và tập kỷ yếu hội thảo khoa học chủ đề “Thủ Dầu Một –Bình Dương 300 năm hình thành và phát triển”năm 1998.

Đáng chú ý trong nhóm này, có thể kể đến một số công trình như “Thủ Dầu Một – Bình Dương đất lành chim đậu”Vũ Đức Thành (chủ biên) NXB Văn nghệ, thành phố Hồ Chí Minh. “Kinh tế trang trại tỉnh Bình Dương – thực trạng và giải pháp phát triển” Ban kinh tế Tỉnh uỷ Bình Dương – 2000 Trần văn Lợi chủ biên. Gần đây nhất, tháng 8/2003 ấn phẩm “Bình Dương – Thế và lực mới trong thế kỷ XXI”Chu Viết Luân (chủ biên) NXB, Chính trị quốc gia. Đây là những ấn phẩm có nội dung phản ánh, lý giải khái quát về quá trình phát triển kinh tế – xã hội của Bình Dương trong thời kỳ đổi mới, trong đó có đề cập ít nhiều đến nông nghiệp Bình Dương. Ngoài ra còn có nhiều bài viết đề cập đến tình hình nông nghiệp Bình Dương như : Bình Dương một mô hình về chuyển dịch cơ cấu kinh tế và thu hút vốn đầu tư nước ngoài của Nguyễn Sinh Cúc (12-2004) Tạp chí cộng sản (23), trang 56-60 ; Bình Dương một mô hình về chuyển dịch cơ cấu lao động xã hội theo hướng công nghiệp hoá (báo lao động xã hội 2002) số 256 -257.