Mặt Đất Vẫn Còn Rung Chuyển – Web Tải Sách Miễn Phí Ebooks PDF

2. CẦN GÌ CHO NHỮNG NGƯỜI CHÂN ĐẤT?

Thời chiến tranh, tôi có người bạn, học nhạc giao hưởng ở nhạc viện. Hắn nói: “Nhạc là một nghệ thuật của âm thanh chứ không phải của lời nói. Đưa ca từ vào âm nhạc là tầm thường hoá nó.”

Hắn kênh kiệu, hắn coi thường cả Trịnh Công Sơn lẫn Phạm Duy, nói gì tới dòng nhạc “sến” toàn những giai điệu mùi mẫn và ca từ sướt mướt.

Nhưng hoàn cảnh đưa đẩy sao đó, hắn vào lính, ra chiến đấu ngoài mặt trận. Hai ba năm tôi không gặp. Bữa kia, hắn về, điện thoại hẹn cà phê đầu đường. Đồ trận, bốt-đờ-xô, mũ nâu máng trên cầu vai. Nhạc trong quán bắt đầu rên rỉ. Tôi nói: “Chắc mày không thích nhạc này? Để tao kêu đổi nhạc khác.” Nhưng hắn ngăn lại.

Hắn nói: “Tết vừa rồi tao ở ngoài mặt trận. Cấm trại trăm phần trăm. Đêm giao thừa nằm nghe dế kếu. Gió lạnh. Bỗng nhiên từ một cái radio nào đó phát ra tiếng hát:

Con biết bây giờ mẹ chờ em trông

Nhưng nếu con về bạn bè thương mong

Bao lứa trai cùng chào xuân chiến trường

Không lẽ riêng mình êm ấm

Mẹ ơi con xuân này vắng nhà.

Vậy mà tao khóc. Trong đời tao, chưa có bài hát nào làm tao xúc động đến như thế. Bài hát đó có tên là “Xuân này con không về” một bài hát mà trước đây tao vẫn cho là “sến”, thậm chí tao còn không biết tên tác giả.”

°

Tôi cũng đã từng trò chuyện với một chị thợ may (ngồi vỉa hè sửa quần áo cũ). Chị nói:

“Làm nhà báo oai phong quá.”

“Coi vậy mà không phải vậy đâu. Nhà báo bây giờ toàn nói theo Đảng, biểu nói sao thì nói vậy, giống như cái thằng đĩ miệng.”

“Trời ơi, sao chú lại nói vậy? Nhà nước họ lãnh đạo, họ sáng suốt, mình nói theo họ là phải rồi. Chứ nếu chú nói giống như tui nói thì ai mà nghe?!”

Tôi cãi:

“Nhưng nhà báo thì phải nói cho được nguyện vọng của người dân chớ!”

Chị thợ may chúm chiếm cười.

“Tui chẳng có nguyện vọng gì. Chỉ muốn có nhiều đồ để sửa, kiếm tiền nuôi con.”

Những người như chị thợ may trong xã hội này nhiều lắm. Vì thế, tuy việc nâng cao dân trí là rất cần nhưng phải vừa tầm họ. Và rất khó. Vì thú thực nếu cứ đối đáp với chị ta kiểu đó một lúc nữa, thế nào tôi cũng thua.

Trở lại trường hợp của anh bạn sinh viên nhạc viện nọ. Nếu đêm giao thừa ấy chiếc radio phát nhạc của Brahms, Maurice Ravel hay Debussy… liệu có làm anh chàng sinh viên nhạc viện đó khóc?

°

Có một dạo, nhạc sĩ Nguyễn Ánh 9 chê Đàm Vĩnh Hưng hát dở, chỉ đáng hát phụ hoạ trong dàn đồng ca. Thế là dân mạng đua nhau chê Mr. Đàm là sến. Thú thực tôi cũng không thích Đàm Vĩnh Hưng, nhưng tôi nghĩ là anh có đông thính giả và rất nhiều fans. Tất nhiên anh cũng phải có một “cái gì đó” mới được như thế. Và hiển nhiên là anh đã đem lại niềm vui cho rất nhiều người. Đó là điều đáng quý. Và ở góc độ xã hội, góc độ quần chúng, tôi ủng hộ anh.

Tôi nghĩ, nghệ thuật phải gắn liền với tâm tình, với hoàn cảnh, với khát vọng của một quần chúng nào đó. Không thể có một thứ nghệ thuật chung cho mọi người, chung cho mọi hoàn cảnh. Càng không thể lấy một thứ nghệ thuật nào đó để làm mẫu mực, dè biểu một thứ nghệ thuật khác.

Tôi cũng biết chơi đàn chút đỉnh, cũng từng nghe nhạc giảo hưởng, nhưng tôi nghe nhạc “sến”, nghe “cải lương” cũng thấy hay và đặc biệt khi nghe/nhìn những người lao động hát nhạc “sến” hay cải lương tôi cứ bồi hồi xúc động. Tôi nghĩ nghệ thuật có nhiều thứ giá trị, miễn là nó lay chuyển được tâm hồn con người, nó không nhạt và không kênh kiệu.

Và hơn lúc nào hết, trong thời đại đốn mạt này, thời đại của bọn trộm cắp, bọn cướp của giết người… có lẽ một thứ nghệ thuật gần với những người bị áp bức sẽ dễ chấp nhận hơn là nghệ thuật hàn lâm.

°

Mà không phải chỉ có nghệ thuật.

Trong báo chí, triết học, hội hoạ…có lẽ cũng cần một thứ thể hiện đơn giản, bình dị, gần gũi. Tôi đặc biệt dị ứng với những bài báo lúc nào cũng trích dẫn các “nhà” này “nhà” nọ, các ông Tây bà Đầm với một lô những chú thích đủ loại ngôn ngữ.

Có lẽ những vấn đề về tự do, dân chủ, nhân quyền… ở Việt Nam hiện nay không cần nhiều tiếng Tây, tiếng U đến như vậy, không cần nhiều học thuyết đến như vậy, và nhất là không cần phải trích dẫn dài dòng. Bởi vì đôi khi nó đơn giản chỉ là “bạn có gì để mất?”, chỉ là “chịu chơi hay không chịu chơi” mà thôi. Và: “Bạn là nạn nhân hay khán giả?”

Cho nên người nông dân không cần lý luận hay trích dẫn dài dòng mà cũng có thể hiểu một cách sâu sắc bản chất của bọn cướp đất đội lốt “quy hoạch”. Đoàn Văn Vươn có thể thuyết giảng về quyền sở hữu đất đai hay hơn một ông tiến sĩ luật.

Nhà bào Hoàng Khương phải giả danh người vi phạm luật giao thông để làm phóng sự về nạn mãi lộ. Nhưng đó là anh muốn viết một bài báo cho ra trò, còn những người dân bình thường thì chẳng cần giả danh ai cả: chính họ là kẻ bị móc túi, là kẻ tham gia vào trò mãi lộ tràn lan trên đường phố.

Về khoản này Hoàng Khương chắc thua xa những người chạy xe ôm, những tài xế tắc-xi hàng ngày tiếp xúc với các “đối tác” áo vàng trên từng cây số.