Nói đi, ký ức – Đọc Sách Online Ebooks PDF

“Nói đi, Ký ức” là cuốn sách mang dáng dấp hồi ký – tự truyện của nhà văn kiệt xuất người Nga Vladimir Nabokov. Tác phẩm là tập hợp những câu chuyện riêng lẻ xuất bản từ năm 1936 và được sửa đổi vào năm 1966.

Những mẩu chuyện phần nào bật mí về cuộc đời thăng trầm và thú vị của Vladimir Nabokov. Đồng thời cung cấp cho chúng ta những hiểu biết sâu sắc hơn về những kiệt tác mà ông đã tạo ra như: Lolita, Pnin. The Gift, The Real Life of Sebastian K

Cách tiếp cận vô cùng ấn tượng và độc đáo trong “Nói đi, Ký ức” đã làm sống dậy ký ức, lịch sử và cả những đớn đau được trình diễn qua thứ ngôn ngữ đẹp, phong phú và tài tình.

Chương một

Chiếc nôi đung đưa bên trên vực thẳm, và lý lẽ thông thường bảo với chúng ta rằng sự tồn tại của ta chẳng khác nào một tia sáng ngắn ngủi giữa hai miền vĩnh hằng của bóng tối. Dù hai miền vĩnh hằng ấy vốn là một cặp song sinh, nhưng như một quy luật chung, loài người luôn nhìn vào khoảng vực sâu trước khi họ sinh ra với một tâm thế bình tĩnh hơn hẳn quãng vực sâu mà họ đang tiến đến (bằng khoảng bốn ngàn năm trăm nhịp đập của trái tim trên giờ). Tuy vậy, tôi từng biết một chàng trai trẻ mắc hội chứng sợ hãi thời gian, anh ta đã trải qua một cơn kinh hoàng khi lần đầu tiên xem được đoạn phim gia đình được quay lại từ trước ngày anh ra đời vài tuần. Anh đã trông thấy một thế giới gần như không có gì thay đổi – vẫn ngôi nhà ấy, vẫn những con người ấy – và rồi anh nhận ra rằng khi đó mình chưa hề tồn tại và chẳng ai tiếc thương cho sự vắng mặt của mình. Anh ta thoáng bắt gặp hình ảnh mẹ mình vẫy tay từ cửa sổ trên gác, và cử chỉ lạ lẫm ấy làm anh buồn lòng, cứ như đó là một lời tiễn biệt bí ẩn vậy. Nhưng điều thực sự làm anh ta sợ lại chính là chiếc xe nôi mới tinh đang đứng trên hiên nhà với cái vẻ tự phụ và bành trướng như của một chiếc quan tài; ngay cả chiếc xe ấy cũng đang trống không, cứ như sự đảo ngược của chuỗi sự kiện, xương cốt của anh ta đã rụng rời.

Những tưởng tượng như thế không phải là xa lạ với những cuộc đời trẻ trung. Hay nói một cách khác, những điều đầu tiên và cuối cùng đều thường mang hơi hướm tuổi thiếu niên – có lẽ chỉ trừ khi chúng được định hướng bằng một tôn giáo thiêng liêng và cứng nhắc nào đó. Giới tự nhiên mong chờ một con người trưởng thành chấp nhận hai khoảng tối trước và sau ấy một cách thản nhiên như nhau, cũng như anh ta chấp nhận những viễn cảnh phi thường ở khoảng giữa chúng. Trí tưởng tượng, niềm vui tối thượng của kẻ bất tử và bất lão ấy, cần có giới hạn. Hòng tận hưởng sự sống, ta không được hưởng thụ nó quá nhiều.

Tôi kháng cự sự sắp đặt này. Tôi cảm thấy bị thôi thúc bộc lộ những phản kháng của mình ra bên ngoài mà ngáng đường tự nhiên. Hết lần này đến lần khác, tâm trí tôi thực hiện những nỗ lực phi thường để phân biệt những dấu ấn chủ quan dù là nhỏ nhoi nhất trong miền bóng tối khách quan ở cả hai phía của cuộc đời tôi. Một niềm tin tôi sẵn lòng chia sẻ với những kẻ man di sơn mình sặc sỡ nhất, ấy là miền bóng tối này chẳng qua chỉ là hệ quả của những bức tường thời gian ngăn cách tôi và hai nắm đấm bầm dập của mình với thế giới tự do của miền phi thời gian. Tôi đã du hành ngược thời gian trong tâm tưởng – với những suy nghĩ cứ rời rạc dần theo từng bước tôi đi – tới những miền hẻo lánh nhất, nơi tôi mò mẫm tìm một lối thoát bí mật nào đó chỉ để phát hiện ra rằng ngục tù thời gian là một khối cầu không lối thoát. Chỉ trừ có tự sát, tôi đã từng thử mọi cách. Tôi đã vứt bỏ danh tính của mình hòng đúng nghĩa trở thành một bóng ma và lẻn vào những vương quốc vốn tồn tại trước khi tôi được thành hình. Về mặt tinh thần, tôi đã chịu đựng sự bầu bạn hèn hạ của những nữ tiểu thuyết gia và những ông đại tá về hưu từ thời Victoria, những người vẫn còn nhớ được quá khứ tiền kiếp của mình hồi còn làm nô lệ đưa tin trên một con đường ở La Mã hay những nhà hiền triết ngồi dưới cổ thụ ở Lhasa. Tôi đã lục lọi những giấc mơ xưa cũ nhất của mình để tìm chìa khóa và manh mối – và hãy để tôi nói ngay rằng, về cơ bản tôi hoàn toàn khước từ thế giới thời trung cổ thô tục, xộc xệch của Freud, cùng cuộc săn lùng lập dị của nó với những biểu tượng tình dục (chẳng khác nào tìm kiếm thể thơ sắp xếp các chữ cái đầu tiên của Bacon trong những tác phẩm của Shakespeare) và những mầm mống nhỏ đầy cay đắng của nó, đang dò xét đời sống tình ái của cha mẹ chúng từ cái hốc tự nhiên của chúng.

Hồi mới đầu, tôi đã không nhận ra rằng thời gian là một nhà tù, bởi mới nhìn qua nó dường như không có biên giới. Trong lúc nghiền ngẫm về tuổi thơ của mình (một việc chỉ kém thú vị hơn nghiền ngẫm về sự bất tử của một con người), tôi nhận thấy ý thức của mình bừng tỉnh như một chuỗi những ánh chớp rời rạc, những khoảng trống xen lẫn giữa chúng dần biến mất cho đến khi từng khối nhận thức sáng bừng được hình thành, nắm giữ ký ức một cách lỏng lẻo. Tôi đã học đếm và học nói gần như cùng một lúc từ khi còn rất nhỏ, nhưng cái nhận thức nội tại rằng tôi là tôi và cha mẹ tôi là cha mẹ tôi thì dường như mãi đến sau này mới hình thành, cũng là khi tôi khám phá ra tương quan tuổi tác cha mẹ tôi và tôi bằng liên hệ trực tiếp đối với nhận thức đó. Nhờ vào ánh sáng mặt trời rực rỡ mà tôi nhớ mỗi lần nghĩ về khám phá ấy, thứ lập tức xâm nhập vào ký ức tôi bằng những đốm sáng xiên qua kẽ lá xanh hấp háy, thì có thể dịp ấy rơi vào sinh nhật của mẹ tôi vào cuối hè, ở vùng đồng quê, và tôi đã hỏi cũng như đã đánh giá những câu trả lời mình nhận được. Tất cả những điều này đều giống như nó phải thế theo như thuyết lặp lại hình thái; khởi nguồn của nhận thức tự thân trong não bộ của những vị tổ tiên xa xôi nhất của chúng ta chắc hẳn cũng trùng lặp với bình minh nhận thức về thời gian.

Do đó, khi công thức tinh giản, tươi mới và vừa được phát hiện ra về tuổi của tôi, ở độ lên bốn, đối kháng với công thức của cha mẹ tôi, ba mươi ba và hai mươi bảy, một điều gì đó đã xảy ra trong tôi. Tôi trải qua một cú sốc năng lượng khổng lồ. Y như một lễ Báp-têm1 lần thứ hai, nhưng trong những dòng nước thiêng hơn cả lần bị nhúng nước ở nhà thờ Công giáo Hy Lạp hồi năm mươi tháng trước đó bởi một con chiên nửa Victor2 ồn ào (mẹ tôi từ đằng sau một cánh cửa khép hờ mà truyền thống buộc các ông bố bà mẹ phải rút lui vào trong, cố nhắc nhở vị tăng lữ trưởng bối, Cha Konstantin Vetvenitski), tôi cảm thấy mình bỗng nhiên lao thẳng vào một miền rạng rỡ và đầy biến động, chính là yếu tố thời gian chứ không phải thứ gì khác. Con người chia sẻ nó – cũng như những kẻ tắm táp đầy hào hứng chia sẻ làn nước biển lấp lánh – cùng những tạo vật không chỉ là một bản thể, mà còn được kết nối với nhau bởi dòng chảy chung của thời gian, một miền khá khác biệt với thế giới thuộc về không gian, một miền không chỉ con người mà loài khỉ và đàn bướm cũng có thể lĩnh hội được. Trong giây phút ấy, tôi ý thức một cách sâu sắc rằng bản thể hai mươi bảy tuổi đời, trong một màu trắng hồng và mềm mại đang nắm lấy tay trái tôi kia, là mẹ tôi, và bản thể ba mươi ba tuổi đời, trong một màu trắng – vàng cứng rắn và đang nắm lấy bàn tay phải tôi kia, là cha tôi. Ở giữa họ, trong lúc cả hai đều bước, tôi oai vệ bước đi, rồi chạy lon ton, rồi lại oai vệ bước đi, nhảy từ đốm sáng này đến đốm sáng kia, dọc theo phần chính giữa của con đường mà ngày nay tôi dễ dàng nhận ra với hàng cây sồi non trang trí trong công viên của điền trang ở quê tôi, Vyra, thuộc thành phố St. Petersburg cũ, nước Nga. Quả thực, từ chỗ đứng hiện tại của tôi ở một điểm thời gian xa xôi, biệt lập và gần như trống vắng, tôi nhìn thấy bản thể nhỏ xíu của mình như đang tán tụng sự ra đời của một sinh mạng có tri giác vào cái ngày tháng Tám năm 1903 ấy. Nếu cả người cầm tay trái và người cầm tay phải của tôi đều đã hiện hữu trước đó trong thế giới sơ sinh mơ hồ của tôi, hẳn là họ đã lẩn bên dưới lớp mặt nạ ẩn danh dịu dàng; nhưng giờ đây trang phục của cha tôi, bộ đồng phục lộng lẫy của Kỵ binh Hộ vệ, với lớp giáp phồng vàng ánh kim, chói lóa trên ngực và lưng ông như mặt trời trong suốt mấy năm sau đó tôi vẫn hết sức quan tâm đến tuổi tác của cha mẹ và liên tục tìm hiểu về nó, cứ như một hành khách sốt ruột hỏi giờ để kiểm tra chiếc đồng hồ mới vậy.

1 Thánh lễ dành cho những người bày tỏ lòng ăn năn hối cải và quyết định đặt lòng tin vào Chúa.

2 Một trong hai vị thánh tử vì đạo (Victor và Corona).

Xin quý vị hãy lưu ý rằng cha tôi đã kết thúc khoảng thời gian huấn luyện quân sự của ông từ lâu trước khi tôi ra đời, nên tôi đoán rằng ngày hôm đó ông đóng bộ quân phục cũ lên chỉ như một trò đùa trong dịp lễ lạt. Vậy là nhờ có một câu đùa mà tôi đã phát sinh tia nhận thức hoàn chỉnh đầu tiên trong đời – điều này một lần nữa lại mang ý nghĩa theo thuyết lặp lại, bởi vì những sinh vật đầu tiên trên trái đất ý thức được thời gian cũng là những sinh vật đầu tiên biết mỉm cười.