Nỗi Lòng Đồ Chiểu – Đọc sách online ebooks PDF

THỂ LỤC-BÁT

« ĐẠI-HỌC CHI ĐẠO »

Tôn-sư khi ấy hiện hình,

Trao cho quyển sách văn-minh vở lòng.

Dạy rằng : Hai gã coi chung,

Việc trong kim cổ sẵn dùng nhiều nơi.

Thánh xưa hiền trước để lời,

Phò vua, giúp nước, sửa đời, dạy dân.

Học cho biết lẽ quân-thần,

Biết phần phụ-tử, biết phần hiếu-trung.

Dặn-dò tua khá thìn lòng,

Chớ tham của hoạnh 44 đừng mong thói tà.

Nhiều người theo đạo nho ta,

Tiếng đồn thời khá, vậy mà làm nhăng.

Bởi vì không xét lòng hằng,

Bỏ quê cội-gốc, theo phăng ngọn-ngành.

Giàu-sang có số trời giành,

Trau mình giữ thẳng làm lành mới nên.

Hai con chữ dạ cho bền,

Một câu « minh-đức » chớ quên thơ nầy.
Thơ rằng :

Trên là quan trưởng, dưới là dân,

Hư tấm lòng rồi, cực tấm thân.

Đi học phải toan tầm cội-gốc,

Đặng thời chớ khá dứt nguồn-ân.

Bốn mùa đông rạng đều theo số,

Trăm họ giàu-nghèo cũng có phần.

Xin giữ lòng hằng chuyên việc học,

Một câu phước họa để trời cân.

(Trích DƯƠNG TỪ – HÀ MẬU)

« KHUYÊN ĐỜI »

Hòa-thượng cũng người học nhu,

Tên là Trần Kỷ ở Phù-đồ-sa.

Lắm phen ứng cử đăng khoa,

Thi văn chẳng đỗ, lòn ra cửa thiền. 45

Giận đời nhiều việc đảo-điên,

Làm thi khuyến thế miệng liền ngâm chơi.

Thi rằng :

Người xưa nay trót đứng xem chơi,

Nào muốn cưu chi cái sự đời.

Phụng Thuấn, lân Nghiêu, tuồng trước nát,

Hươu Tần, rắn Hán, thói sau dời.

Thánh-hiền để tiếng vài pho sách,

Tạo-hóa theo mình mấy tấc hơi.

Trong cuộc phù-sinh ai cũng thế,

Rằng hay rằng dở chẳng qua trời.

(Trích DƯƠNG TỪ – HÀ MẬU)

« ĐƯA DƯƠNG TỪ – HÀ MẬU »

Hai người từ-biệt Lão Nhan,

Ra nơi Vân-động theo đàng ngày xưa.

Tri Niên họ Lý theo đưa,

Dùng-dằng cửa động còn chưa chỉ đường.

Chuốc ra hai chén quỳnh-tương,

Rằng xin gượng uống về đường cho an.

Từ đây xuống chốn dương-gian,

Non tiên xa cách khôn đàng trở lên.

Gặp nhau biết lấy chi đền,

Chút duyên bèo nước nào quyên tình nầy.

Ngàn năm bóng gió ở đây,

Riêng than chim nhạn rẽ bầy kêu xa.

Vội-vàng nào kịp hái hoa,

Dương-quan nhành liễu gọi là đưa nhau.

Của đưa nào báu chi đâu,

Sao bằng mùi đạo tám câu năm vần.

Ta xin bắt-chước cổ-nhân,

Gọi thơ đưa bạn dương-trần ngày nay.

Thơ đưa Dương Từ :

Thiên-thai xa cách cõi Nam-khương,

Hoa cỏ ngùi ngùi cám họ Dương.

Chùa Phật không cầm cây lão mai.

Động tiên xin chuốc chén quỳnh-tương.

Chút tình bóng gió riêng cưu bạn,

Mấy dặm non sông vội tách đường.

Đói lạnh dấu xưa ai cũng biết,

Ngươi về nhà nước hiếm người thương.

Thơ đưa Hà Mậu :

Long-môn chốn cũ lại bôn-ba,

Non nước bâng-khuâng cám họ Hà,

Nước thánh năm đời lòa mắt tục.

Rượu tiên một thuở rửa lòng tà,

Đào-nguyên khó hẹn tin bèo nhóm,

Vân-động riêng buồn tiếng hạc xa.

Khôn-dại sự đời ngươi đã thấy,

Nên mình rồi phải giúp người ta.

(Trích DƯƠNG TỪ – HÀ MẬU)

« THANH PHONG, MINH NGUYỆT »

Môn rằng chẳng những tài nghề,

Bạn thầy như ngọc chương-khuê đức tuyền.

Người ta mong học hi hiền,

Thầy ta hi thánh, bàn nguyền hi thiên.

Bạn thầy mong học hi thiên,

Có nghe tên họ đời truyền hai ông :

Hiệu xưng rằng Hưởng Thanh Phong,

Rằng Ảnh Minh Nguyệt, hai ông bạn thầy.

Thanh Phong cầm tiết chẳng sai,

Bụi nhơ chẳng chút, so tày giá trong.

Lấy lòng tạo-hóa làm lòng,

Cho người nghe tiếng, khó mong thấy hình.

Thanh Phong vốn đã sạch mình,

Lại thêm Minh Nguyệt tài lành thú cao.

Tốt thay Minh Nguyệt thú cao !

Đường trong trời đất chỗ nào chẳng thông.

Lòng gương soi khắp non sông,

Đêm thanh cảnh vắng, bạn cùng văn-nhân

Hai ông khí-tượng tinh-thần,

Một người một vẻ mười phân rỡ-ràng.

Ở theo một đấng thanh-nhàn,

Lành trao đạo vị chẳng mang lụy đời.

Thầy ta thường bữa ngâm chơi,

Khen hai ông ấy có lời thi ngâm :

Khen Thanh Phong :

Tiếng ra đời bụi chẳng nhơ mình,

Người triết yêu ta một chữ thanh.

Khinh thói (…) trời tan tiếng oán,

Sạch (…) dãy đất giúp (…) sanh 46

Êm lòng Sào Hứa chơi khe biếc,

Mát mặt Di Tề ngó núi xanh.

Ba chục sáu cung đâu chẳng biết,

Đức làm quân-tử đặng thơm danh.

Khen Minh Nguyệt :

Khỏi vòng hối thực thấy ra mình,

Đời tối trông ta một chữ minh.

Bóng thỏ ven mây lồng đất trắng,

Gương thiềm đáy nước vẽ trời xanh.

Ra vào chẳng nhọc người giong bước,

Tròn méo nào cho vật giấu hình.

Hai-chục-tám sao đều chạy mặt,

Theo thời biết mấy lúc hư dinh. 47

(Trích NGƯ TIỀU VẤN ĐÁP)

« HOA SEN LỖI THÌ »

Xảy nghe trên huyện Nam-khương,

Tờ đòi sĩ-tử tựu trường ứng thi.

Bao nhiêu chúng bạn đều đi,

Anh em giành thứ nhất nhì đậu cao.

Về nhà sắm-sửa niếp bao,

Lên Hà-đông trấn đặng vào thu-vi. 48

Hai chàng cất gánh ra đi,

Nửa đường xảy gặp trò thi trở về.

Nói rằng có bản chiêu đề,

Rao cho sĩ-tử trở về khoa sau.

Ngày nay có giặc tây-châu,

Lịnh sai quan Trấn họ Âu dẹp loàn,

Học trò ai nấy đều than,

Ba năm một hội lỡ-làng công-phu.

Ra về đương lúc sơ-thu,

Ven đường thấy cảnh, dạ sầu nào nguôi.

Khắp nơi bò cõi ngậm-ngùi,

Gió tây dìu-dặt mấy mùi kỳ-hoa.

Lá cây vàng rụng trơ chà,

Chim kêu giéo-giắt người xa thêm sầu.

Hai chàng nghĩ việc trước sau,

Về đường phân nói cùng nhau mấy lời.

Trân rằng hổ đứng dưới trời,

Phận làm nhân-tử ở đời chẳng may.

Cha thời sống thác nào hay,

Mẹ thời già-yếu liền ngày ngồi trông.

Tưởng là đèn sách nên công,

Sớm cho gặp hội mây rồng hiển-dương.

Hay đâu thời buổi nhiễu-nhương,

Lở bề báo hiếu, lỡ đường lập thân.

Luận theo trong cõi phàm-trần,

Ngọc lành chờ giá biết phần ai mua.

Sau dầu đặng lộc nhà vua,

Thung-huyên chếch-mác se-sua ai nhờ ?

Bửu rằng danh-lợi phỉnh-phờ,

Ví như hình vẽ khôn dò sâu nông.

Trời tây khó nỗi vị lòng,

Ngày xuân nhặc thúc như vòng én mau.

Thương thay mẹ đã bạc đầu,

Chưa hay bóng xế nhành dâu buổi nào.

Không nhà không cửa nài sao,

Chịu ơn nghĩa cậu biết bao giờ rồi.

Tình người ở bạc như vôi,

Mấy ai biết đạo tài-bồi lấy nhau.

Ta dầu tốt báu như châu,

Về nơi đáy biển ai hầu biết cho.

Anh em tỏ tấm lòng lo.

Xảy đà gần đến bến đò sông Tương.

Thấy tòa cổ-miếu bên đường,

Cây cao bóng mát, vách tường phấn tô.