Phân Loại Tài Liệu Áp Dụng Khung Phân Loại Thập Phân Dewey (DDC)

Giới thiệu giáo trình ” Phân Loại Tài Liệu Áp Dụng Khung Phân Loại Thập Phân Dewey (DDC) “

CHƯƠNG 2. KHUNG PHÂN LOẠI THẬP PHÂN DEWEY

2.1. LƯỢC SỬ KHUNG PHÂN LOẠI THẬP PHÂN DEWEY

Tác giả của Khung phân loại thập phân Dewey (Dewey Decimal Classification DDC) là Melvil Dewey (tên thật là Melville Louis Kossuth Dewey), sinh năm 1851 và mất năm 1931. Năm 21 tuổi, khi vừa học, vừa làm việc bán thời gian tại thư viện trường Đại học Amherst (Hoa Kỳ), ông nhận thấy việc sắp xếp tài liệu tại đây không thuận tiện nên đã bắt tay vào biên soạn hệ thống phân loại thập phân Dewey áp dụng cho thư viện này

Vào thời ấy, việc phân loại sách chỉ đơn thuần là việc gán cho nó một vị trí cố định trên giá. Mỗi khi vốn tài liệu tăng lên vượt quá giới hạn của các giá sách thì nhân viên thư viện phải tiến hành phân loại lại. Nhưng vị trí cố định của các cuốn sách cũng không thể duy trì được khi phải di chuyển chúng từ tòa nhà này sang toà nhà khác vì số lượng các hàng và các giá sách ở mỗi tòa nhà có sự khác nhau. Dewey tự hỏi: Tại sao không phân loại cuốn sách chỉ một lần? Tại sao không gán cho cuốn sách một ký hiệu luôn luôn cố định khi chuyển từ giá này sang giá khác, từ hàng này sang hàng khác, từ toà nhà này sang toà nhà khác? Ngoài ra, ông còn cho rằng thật lãng phí và trùng lặp khi 1000 thư viện cùng có 1 cuốn sách phải xử lý phân loại 1000 lần, trong khi đó có thể chỉ xử lý 1 lần tại 1 địa điểm tập trung (ý tưởng này của ông sau này đã được thực hiện ở các trung tâm biên mục tập trung).

Dewey đã phân chia tri thức nhân loại thành 10 môn loại chính, mỗi môn loại chia thành 10 lớp con và mỗi lớp con lại được chia nhỏ thành 10 lớp tiếp theo. Kiểu phân chia này được gọi là phương pháp phân loại thập phân (thập tiến). Năm 1873, Dewey trình bày ý tưởng này của mình lên Hội đồng thư viện trường Đại học Amherst và được chấp thuận. Công trình này của ông đã mở ra một cuộc cách mạng trong khoa học thư viện và khởi đầu một thời đại mới của ngành thư viện.

Năm 1876, hệ thống phân loại của Dewey được xuất bản lần đầu tiên tại Amherst, Massachusetts với tên gọi “A Classification and Subject Index for Cataloguing and Arranging the Books and Pamphlets of a Library” (Tạm dịch: Khung phân loại và bảng tra chủ đề dùng để biên mục và sắp xếp sách và sách mỏng trong thư viện). Khi đó DDC dày 44 trang, trong đó có 11 trang là nội dung và 33 trang là hướng dẫn sử dụng. Sau đó, khung phân loại này được sử dụng ở hàng trăm nghìn thư viện trên thế giới trong hơn một thế kỷ.

Năm 1885, khung phân loại xuất bản lần thứ 2 sau khi được sửa chữa và mở rộng nhiều đề mục.

Một sự kiện quan trọng trong lịch sử của DDC là vào cuối năm 1890, Viện Thư mục Quốc tế (nay là Liên đoàn Thông tin và Tư liệu Quốc tế – FID) đã yêu cầu và nhận được sự chấp thuận của Dewey cho việc dịch và sửa đổi DDC với mục đích sử dụng toàn cầu. Kết quả là khung phân loại UDC (Universal Decimal Classification) ra đời. Khung phân loại này được xuất bản năm 1905 tại Pháp, sau đó nó được dịch ra hàng chục ngôn ngữ với nhiều cấp độ khác nhau: đầy đủ, trung bình và rút gọn. UDC được sử dụng rộng rãi ở Châu Âu, Châu Phi và Nam Mỹ.

Lần xuất bản thứ 13, năm 1932, được phát hành 1 năm sau khi ông mất và được xem là một ấn bản để tưởng niệm ông. Đây là lần đầu tiên tên của Dewey được đưa làm tiêu đề của khung phân loại, từ đó khung phân loại chính thức mang tên là DDC (Dewey Decimal Classification).

Năm 1965, lần xuất bản thứ 17, trong cấu trúc của DDC xuất hiện bàng phụ địa lý và đặc biệt có thêm một bảng tra mới. Bàng tra này có nhiều mục từ và có các tham chiếu tới các ký hiệu phân loại (KHPL) tương ứng trong bàng chính.

Đến lần xuất bản thứ 18, năm 1971, DDC đã có một bước tiển khổng lồ. Năm bảng phụ trợ được thêm vào khung phân loại làm tăng thêm khả năng mở rộng ký hiệu phân loại. Đây là lần đầu tiên khung phân loại được xuất bản thành 3 tập (Tập 1: Giới thiệu; Tập 2: Bảng phân loại; Tập 3: Bảng tra liên quan).

Năm 1989, DDC được xuất bản lần thứ 20 gồm 4 tập, lần đầu tiên DDC được xuất bản bằng hệ thống hỗ trợ biên tập trực tuyến và kết quả là một cơ sở dữ liệu được sử dụng để ấn hành các ấn bản tiếp theo.

Năm 1996, ấn bản DDC 21 ra đời gồm 4 tập, có hơn 4.000 trang với 23.000 đề mục phân chia là ký hiệu phân loại chính. Cùng vào năm này, ấn bản điện từ DDC 21 dưới hình thức CD-ROM chạy trên Windows cũng được phát hành.

Mùa Xuân năm 2000, WebDewey được phát hành trên mạng Internet.

Năm 2003, DDC xuất bản lần thứ 22, được gọi là DDC 22, gồm 2 phiên bản: ấn bản in 4 tập và ấn bản điện tử WebDewey.

DDC được thường xuyên cập nhật, sửa đổi bởi Văn phòng biên tập Khung Dewey nằm trong Phòng Phân loại thập phân (Decimal Classification Division) của Thư viện Quốc hội Mỹ. Các nhà biên tập sẽ đề xuất những chỉnh lý và mở rộng khung phân loại với Hội đồng Chính sách Biên tập Khung phân loại Thập phân (Decimal Classification Editorial Policy Committee) để được xem xét và chấp thuận sửa đổi và dự kiến cứ 7 năm một lần DDC đầy đủ lại được xuất bản mới.

Hiện nay khung phân loại DDC trở thành sự lựa chọn của nhiều thư viện trên thế giới. Theo thống kê, có hơn 200.000 thư viện trong hơn 135 quốc gia đang sử dụng DDC. Riêng ở Mỹ, DDC được dùng trong 95% thư viện công cộng và thư viện trường học, 25% thư viện đại học và 20% các thư viện đặc biệt khác.

Khung phân loại này hiện đã được dịch ra hơn 30 ngôn ngữ như Pháp, Nga, Ý, Tây Ban Nha, Thổ Nhĩ Kỳ, Ả Rập, Hy Lạp, Do Thái, Ba Tư… Có 59 quốc gia sử dụng DDC trong Thư mục Quốc gia, trong đó có 6 nước trong khối ASEAN là Indonesia, Lào, Malaysia, Philippines, Singapore và Thái Lan.

Trước năm 1975, tại miền Nam Việt Nam, Thư viện Quốc gia Việt Nam Cộng hòa đã sử dụng bảng “Phương pháp tổng kê và phân loại sách” do ông Richard K. Gardner và bà Nguyễn Thị Cút dịch từ DDC. Sau 1975, Thư viện Khoa học Tổng hợp TP. HCM (tiếp quân từ Thư viện Quốc gia Việt Nam Cộng hòa) sử dụng khung BBK. Từ khoảng những năm 1990, do sự mở rộng hợp tác quốc tế của các thư viện, DDC đã du nhập vào Việt Nam. Hiện nay, DDC đang có ưu thể trong các thư viện, đặc biệt là thư viện các trường đại học sử dụng DDC ngày càng nhiều. Tháng 8/2006 vừa qua, Thư viện Quốc gia Việt Nam đã chính thức công bố ấn bản tiếng Việt khung phân loại thập phân Dewey rút gọn xuất bản lần thứ 14 và tổ chức hội thảo “Áp dụng khung phân loại thập phân Dewey ở các thư viện Việt Nam” nhằm mục đích áp dụng khung phân loại này trong các thư viện trên toàn quốc.