Quyền tách khỏi đám đông – Đọc sách online ebook pdf

Niềm hạnh phúc đến từ việc bình thản bỏ cả những tham vọng của khối óc, lẫn sự bận bịu của trái tim.Chúng ta đều bị mắc bẫy bởi câu nói: “Hãy nỗ lực hơn nữa”. Đó là lý do vì sao không bao giờ chúng ta cảm thấy hạnh phúc. Điều này giống như một người cực đoan luôn giữ vững tâm lý lạc quan, tẩy xóa những nỗi buồn và thương tổn khi nó xuất hiện.

Chương 2

Kỹ năng hạnh phúc không được dạy ở trường

Cái bẫy phía sau câu “Hãy nỗ lực hơn nữa”

Ngày còn bé, người lớn trong nhà vẫn thường phát lại cho tôi xem mỗi khi bắt gặp những câu chuyện về chiến thắng của con người trên báo hoặc đài phát thanh. Nội dung những câu chuyện về chiến thắng này đại khái khá giống nhau. Khi là chuyện một bạn trẻ ban ngày đi làm, đêm đến theo học bổ túc đã nhập học một trường đại học danh tiếng và đỗ kỳ thi công chức. Hoặc chuyện một cô bé từng ăn ngủ trong phòng thay đồ của nhà tắm hơi, dọn vệ sinh và làm tạp dịch đã đỗ vào trường đại học danh tiếng. Bí quyết là làm ngày học đêm, và quyết tâm phấn đấu khủng khiếp.

Jang Seung-soo, người từng phát hành quyển Học là việc dễ dàng nhất năm 1996 chính là nhân vật đạt đến đỉnh cao trong câu chuyện về chiến thắng của con người. Theo chia sẻ của anh thì anh mất bố khi mới 11 tuổi, hoàn cảnh gia đình khó khăn đã khiến anh sớm từ bỏ trường đại học, cả thời cấp ba thì sống lang bạt. Rồi sau khi tốt nghiệp trường cấp ba, anh đã phải làm việc không ngừng nghỉ để giúp mẹ chạy kế sinh nhai và để các em có thể đến trường. Lái taxi, giao nhận gas và khăn ướt, phụ lái xe nâng hàng, trông coi phòng game, công nhân công trường,… Từng ấy nghề Jang Seung-soo đều đã làm qua. Đồng thời, anh vẫn không rời tay khỏi những quyển sách để cuối cùng nhận được vinh dự đậu thủ khoa khối Nhân văn Đại học Quốc gia Seoul. Cuộc đời đầy hoàn cảnh của anh và truyền kỳ thành công đỗ đại học danh tiếng đã nhận được sự quan tâm mạnh mẽ của công chúng.

“Cho đến tận năm 25 tuổi, học là việc thú vị nhất trong số những nghề tôi đã làm qua”, lời bộc bạch này của anh thật ra là muốn nói anh đã hạnh phúc hơn nhiều khi thoát ra khỏi việc lao động mưu sinh để theo đuổi giấc mơ. Thế nhưng tuyên ngôn “Học là việc dễ dàng nhất”, trong hoàn cảnh thời đại chủ nghĩa tiêu thụ vụt sáng lần cuối trước khi rơi vào khủng hoảng tiền tệ châu Á, đã ăn sâu một cách diệu kỳ vào tâm lý của những người cần được kích thích.

Những câu chuyện thành công tiêu biểu thế này, trước khi có sự xuất hiện của cụm từ “con nhà người ta”, đã được các bố mẹ Hàn Quốc sử dụng một cách hữu ích trong việc càm ràm con mình. E rằng trong số các bạn đồng trang lứa của tôi, có không ít người thời đi học từng nghe khá nhiều lời ca cẩm chỉ bởi vì anh Jang Seung-soo.

Đặc biệt là với một người không thể vào đại học như tôi, càng là nhân vật chính phải nghe đến khắc cốt ghi tâm những câu chuyện như vậy. Tôi có thể xem việc người lớn kể cho mình nghe những ví dụ về thành công như thế là thành ý. Tuy nhiên, có một điều chắc chắn luôn được lồng vào ở cuối câu chuyện thường khiến tôi phát ngán.

“So với những người đó, cháu bây giờ đang được đắm chìm trong sung sướng đấy. Cháu có bị bỏ đói không? Cháu không có sách để học sao?”

Người lớn tuy hiểu được mỗi người sẽ có hoàn cảnh lẫn sự vất vả riêng, nhưng như thể họ lo ngại thế giới của tôi sẽ đầy rẫy những lời phàn nàn kém cỏi, nên rốt cuộc vẫn không ngừng nói “Cố gắng hơn nữa con nhé”. Kết chuyện rất đơn giản: Tôi đã ở trong một tình cảnh tốt hơn, nên sẽ không thể chấp nhận được nếu tôi không thể trở thành một người vĩ đại như những người ngoài kia.

Ngày nay, những nhân vật tự mình vươn lên đỉnh thành công vẫn thi thoảng xuất hiện và xới nát con tim những người sống đời bình thường. Điểm cốt yếu trong chủ trương của những nhân vật này là mọi người cũng có thể làm được, vậy nên đừng bỏ cuộc và hãy một lần cố gắng sống hết mình. Lời này đúng về mặt lý thuyết. Mọi người đều có khả năng làm được. Tuy nhiên, có một phần mà câu chuyện thành công của các cá nhân dễ dàng bỏ qua. Việc cho rằng chìa khóa của thành bại phụ thuộc hoàn toàn vào ý chí và sự cần cù của mỗi cá nhân, đôi khi lại được dùng như một chứng cứ ngoại phạm che đậy những mâu thuẫn trong cấu trúc xã hội.

Phấn đấu, hay mệnh đề phải sống thật chăm chỉ không phải là một hệ tư tưởng được nhồi nhét cho riêng tôi. Tất cả chúng ta đã nỗ lực sống thật chăm chỉ. Ở quê, mỗi khi xuất hiện một tân sinh viên Đại học Quốc gia Seoul thì trước cổng làng lại xuất hiện biểu ngữ, bố mẹ nhà đó dù đang làm nông vất vả cũng thường len lén hướng về hàng xóm nở nụ cười thầm. Khi có người đỗ kỳ thi công chức tư pháp thì cũng thế. Bố mẹ họ còn mua được sự ganh tỵ của toàn thôn khi con mình kiếm được nhiều tiền và sửa sang lại nhà ở quê đẹp đẽ hơn. Toàn bộ xã hội đã vướng vào ma thuật của phấn đấu và thành công. Dư luận cứ thi thoảng lại khai quật và truyền bá các giai thoại về những người bắt đầu từ dưới đáy rồi vươn lên đỉnh thành công trong xã hội. Quần chúng cảm động trước những câu chuyện này, và rồi, hoặc là tự vút roi vào chính mình, hoặc chỉ trích dồn ép con cái, một trong hai cách đó. Dù sao thì đây chỉ là câu chuyện của thời kỳ thời thế tạo anh hùng.

Bất cứ khi nào nghe được những giai thoại thành công, người ta thường nghĩ rằng đó là may mắn chỉ số ít người đặc biệt có được, trong khi vẫn không thể xua đi tâm trạng bứt rứt khó chịu, vì điểm bắt đầu của những nhân vật đó thường khốn khổ, tồi tệ hơn bản thân mình. Trong lúc đó, giai thoại thành công đã trở thành thứ thôi miên cả tập thể và chạm đến nội tâm của mỗi cá nhân. Chúng ta đã luôn phải căng thẳng, khổ sở trong nỗi bất an có lẽ chỉ sơ ý bất cẩn một chút thôi cũng đủ để bản thân bị đánh bay đi bởi những người muốn trở thành nhân vật chính của giai thoại thành công.

Khỏi phải nói, cuộc sống như thế tự nó đã là sự mệt mỏi. Chúng ta sống trong trạng thái luôn căng thẳng của việc vắt kiệt sức lực để hướng đến một khả năng bé như lỗ kim. Trường hợp này đôi khi có thể gọi là “tự bóc lột”. Giáo sư Han Byeong Cheol, một triết gia đang hoạt động tại Đức, đã đề xuất một cách đầy ấn tượng thuật ngữ tự bóc lột trong quyển Một xã hội mệt mỏi của mình, cùng lời giới thiệu trong bản tiếng Hàn như sau.

Chủ đề của cuốn sách này chính là chủ thể của xã hội thành quả của những người vừa tự bóc lột chính mình, vừa trong quá trình tự bóc lột chính mình ấy, trở thành kẻ gây hại, đồng thời là người bị hại. Tự bóc lột, với tư cách là một nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa tư bản đậm chất của chủ nghĩa tân tự do, hiệu quả hơn và đạt được nhiều thành tựu hơn so với bóc lột người khác. Vì những sự bóc lột như thế được thực hiện trong cảm giác tự do. Do đó, người ta sẵn lòng bóc lột chính bản thân mình cho đến khi bị phá hỏng hoàn toàn.

Khoa học xã hội hiện tại đã đưa ra phân biệt rõ ràng giữa kẻ bóc lột và người bị bóc lột, giai cấp tư sản và tầng lớp lao động. Vì vậy, sự hiện diện của các lực lượng quân ta và quân địch cũng rất rõ ràng. Giai cấp tư sản là những người bóc lột sức lao động của người khác và tích lũy lợi nhuận cho lợi ích của bản thân, tầng lớp lao động là những người bị hại. Tuy nhiên, với sự xuất hiện của các triết gia hiện đại người Pháp như Georges Bataille hay Jean Baudrillard, ranh giới phân chia này bắt đầu sụp đổ. Nếu nói chủ nghĩa Marx tập trung vào mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất và phương tiện sản xuất, thì những triết gia trên lại đặt tâm điểm vào tiêu dùng. Những người nhờ vào sức lao động để kiếm tiền và có được năng lực tiêu dùng, lại thông qua tiêu thụ nếm trải ảo tưởng rằng bản thân đang hưởng thụ tự do, để rồi bị thuần phục bởi chủ nghĩa tư bản. Thế nhưng, một khi đã nghiện trong tham vọng tiêu dùng không bao giờ dứt thì cái ách của sự xa rời bản thân là thứ đang đợi chờ bạn. Vì tiền bạc thì có hạn định, trong khi những thứ thèm khát lại vô cùng tận.