Spinoza ở Phố Chợ – Đọc sách online ebook pdf

Tiến sĩ Fischelson đứng trên bậc thang đầu tiên bên cửa sổ và nhìn ra ngoài, có thể nhìn vào hai ‘thế giới’. Trên đầu ông là những tầng trời, rải dày đặc những tinh tú.

Tiến sĩ Fischelson chưa bao giờ nghiên cứu nghiêm túc về thiên văn học, nhưng ông có thể phân biệt được các hành tinh mà những thiên thể giống như trái đất, xoay quanh mặt trời, và những định tinh, bản thân chúng là những mặt trời xa xôi, ánh sáng của chúng chiếu đến chúng ta phải mất cả trăm năm hoặc thậm chí cả ngàn năm sau này.

Ông nhận ra những chòm sao đánh dấu quỹ đạo của trái đất trong không gian và cái dải tinh vân kia, là Ngân Hà. Tiến sĩ Fischelson có cái kính thiên văn nhỏ ông mua được ở Thụy Sĩ nơi ông đã học hành và đặc biệt mê nhìn mặt trăng qua nó.

Ông có thể nhìn thấy bề mặt của mặt trăng những ngọn núi lửa tắm ánh mặt trời và những cái hố hắt bóng tối.Ông không bao giờ mệt mỏi khi nhìn đăm đăm vào những vết rạn và kẽ nứt đó. Đối với ông,chúng như vừa gần vừa xa, vừa là thực thể vừa phi thực thể. Thi thoảng ông thấy một ngôi sao băng vạch một đường cung rộng ngang bầu trời rồi biến mất, để lại một vệt ngút cháy đằng sau nó.

Tiến sĩ Fischelson hẳn biết rằng một thiên thạch đã bay đến bầu khí quyển của chúng ta, và có lẽ một số mảnh vỡ không bị cháy của nó đã rơi xuống đại dương hoặc hạ xuống sa mạc hay thậm chí ở một vùng đất có người ở. Dần dà, những ngôi sao xuất hiện từ phía sau nóc nhà củaTiến sĩ Fischelson mọc lên cho đến khi chúng sáng rỡ trên ngôi nhà bên kia dãy phố. Vâng, khi Tiến sĩ Fischelson nhìn lên những tầng trời, ông đã nhận thức được sự mở rộng vô biên đó, màtheo Spinoza, là một trong những thuộc tính của Thượng Đế.

Điều an ủi Tiến sĩ Fischelson khi chorằng tuy ông chỉ là một kẻ yếu đuối, nhỏ bé, là một hình thái biến dịch của Thực thể vô hạn tuyệt đối, tuy thế ông lại là một bộ phận của vũ trụ, được cấu thành cùng vật chất như các thiên thể;tới mức độ ông là một phần của Thần tính, ông biết rằng mình cũng bất hoại. Trong những khoảnh khắc như thế Tiến sĩ Fischenson đã trải nghiệm được Amor Dei intellectualis – Tình yêu trí tuệ của Thượng đế mà theo vị triết gia [Spinoza] ở Amsterdam, là sự hoàn mĩ tối cao của tinh thần.

Tiến sĩ Fischelson hít thật sâu, ngẩng đầu thật cao tuỳ cái cổ áo cứng cho phép, và thực sự cảm giác rằng ông đang phiêu diêu quay đồng hành cùng với quả đất, mặt trời, những tinh tú của dải Ngân Hà, và vô lượng những ngân hà chỉ được biết bằng tư tưởng vô hạn. Đôi chân ông trở nên nhẹ bỗng và vô trọng lượng, hai bàn tay ông nắm lấy khung cửa sổ như thể sợ rằng sẽ cất khỏi mặt đất mà bay vào cõi vĩnh hằng.

Khi Tiến sĩ Fischelson đã mệt nhoài vì quan sát bầu trời, ánh mắt ông rơi xuống khu Phố Chợ phía dưới. Ông có thể nhìn thấy một cái dải dài trải từ chợ Yanash tới Phố Sắt với những ngọn đèn gasbên đường sắp hàng hợp thành một chuỗi như những đốm lửa. Khói bốc lên từ các ống khói trênnhững mái nhà tôn đen; Những người làm bánh đang đốt lò, và phảng phất những tia lửa lẫn vàokhói đen.

Đường phố chẳng bao giờ trông ồn ào và đông đúc đến như thế vào một buổi tối hè.Bọn trộm cắp, gái mại dâm, con bạc, và những kẻ bán hàng ăn cắp lảng vảng ở quảng trường,nhìn từ trên cao xuống tất cả trông như cái bánh mì xoắn Pretzel rắc hạt anh túc. Đám trai trẻ cười lỗ mãng và đám con gái la toáng lên.

Một người bán rong đeo sau lưng cái bình nước chanhcứ mỗi tiếng rao của hắn từng hồi lại áp đảo mọi tiếng ồn. Một người bán rong dưa hấu rao bằng một giọng gay gắt và lưỡi dao dài mà hắn dùng cắt loại quả này nhỏ giọt nước như máu. Chốc chốc khu phố lại càng rung chuyển. Những xe cứu hoả, những bánh xe nặng nề cóc cách; chúng được đàn ngựa đen cường tráng kéo đi và chúng bị khớp chặt để khỏi chạy loạn xạ. Kế đến một chiếc xe cấp cứu, tiếng còi hụ thất thanh.

Rồi những tên côn đồ đánh lộn nhau và cảnh sát lại phải tới thăm. Một khách bộ hành bị cướp giật và chạy quanh kêu gào sự giúp đỡ. Mấy chiếc xe ngựa chất đầy củi tìm cách băng vào mấy cái sân nơi toạ lạc những tiệm bánh mì nhưng đàn ngựa không thể nào lăn được bánh xe lên trên lề đường dốc và các phu xe chửi mắng những con vật và quất roi vào chúng.

Những tia lửa loé lên từ những bộ móng guốc lọc cọc. Giờ này đã quá bảy giờ lâu rồi, mà theo quy định là giờ các của tiệm đóng cửa, nhưng thực tế thì việc làm ăn mới chỉ bắt đầu. Khách hàng được lén lút dẫn vào qua cửa sau. Cảnh sát Nga trên đường phố, đã được xuỳ tiền cho nên họ làm ngơ không thấy điều này. Những người bán rong tiếp tục bán, mỗi tiếng rao cố lấn át tiếng rao của người khác.

“Vàng, vàng, vàng khối đây!” Người đàn bà gào lên giữa đống cam thối.

“Đường, đường, đường mật đây!” Giọng khàn khàn của người bán mận chín nẫu.

“Đầu, đầu, ai mua đầu không!” Cậu bé bán đầu cá rống lên.

Bên kia đường qua cửa sổ trường học của phái Hasidic, Tiến sĩ Fischelson có thể nhìn thấy những cậu bé với lọn tóc mai dài lắc lư người trước những quyển sách thánh, vừa nhăn nhó vừa học lớn tiếng bằng giọng điệu ngâm nga. Những đồ tể, những người gác cổng, và những người bán trái cây đang uống bia trong quán rượu bên dưới.

Hơi bốc lên từ cánh cửa mở của quán rượu như hơi nước từ một nhà tắm, và tiếng nhạc rầm rầm. Bên ngoài quán rượu, những cô gái điếm chộp lấynhững người lính say rượu và những công nhân trên đường về nhà.

Mấy gã đàn ông vác củi trên vai làm Tiến sĩ Fischelson nhớ tới kẻ ác bị kết án phải tự nhóm ngọn lửa đốt chính họ trong Địa ngục. Những cái máy hát đĩa rè trút những tiếng ken két qua cửa sổ mở. Nghi thức phụng vụ trong những ngày lễ được xen vào bằng những bài hát từ hí kịch dung tục.