Thuyền Trưởng Đơn Vị – Web Tải Sách Miễn Phí Ebooks PDF

Sách Thuyền Trưởng Đơn Vị của tác giả Vladimir Levshin  mời các bạn theo dõi nhé !

Mồng hai tháng Số không

CÂU CHUYỆN THẦN THOẠI CÓ THẬT

Tôi có thêm một người bạn. Đó là anh phụ bếp trên thuyền. Tên anh là Pi. Sáng nay, tôi cùng anh leo lên boong thuyền, trông thấy một hòn đảo nhỏ hình tam giác. Ba phía: bờ của đảo, một phía dài ba mét, một phía bốn mét và một phía năm mét.

Thuyền trưởng cho biết đấy là một hình tam giác đặc biệt. Nó là một tam giác vuông: vì một trong ba góc của nó là góc vuông.

– Thế những góc kia thì méo à? – tôi cười.

– Đồ ngốc! – thuyền trưởng phát cáu. – Góc thì có góc vuông, góc nhọn, góc tù. (Khi nói đến tiếng “tù” ông nhìn thẳng vào tôi). Góc nhọn bao giờ cũng nhỏ hơn góc vuông, còn góc tù thì lớn hơn. Người ta đo góc bằng độ.

Tôi sực nhớ nhiệt độ cũng đo bằng độ, – thế thì cũng dễ lầm lẫn nhỉ?

Nhưng thuyền trưởng cho biết không thể lầm được. Độ nhiệt độ là một chuyện, độ góc là một chuyện chứ. “Độ” dịch từ tiếng la-tinh ra có nghĩa là “mức” hay “bậc”. Khi người ta bị sốt, đo nhiệt độ sẽ thấy mực thủy ngân trong nhiệt kế nhích đến lên như leo thang. Còn kim đồng hồ thì nhích dần từng bước theo độ góc. Chẳng hạn kim giây trong 60 giây quay hết một vòng; tức là một góc 360 độ.

Vậy trong một giây nó quay được 6 độ (vì 360: 60 = 6). Cùng trong một thời gian, kim phút quay một góc nhỏ hơn 60 lần, vì một phút bằng 60 giây.

Kim giờ còn quay chậm hơn nữa, chậm hơn kim phút 12 lần!

Thuyền trưởng rút trong túi ra chiếc đồng hồ.

– Ba giờ đúng, – ông nói. – Cháu xem, kim phút và kim giờ lúc này đang vuông góc với nhau. Tức là góc giữa hai kim là 90 độ. Góc này người ta gọi là góc vuông. Hai bờ của hòn đảo này hợp thành góc vuông thì gọi là cạnh góc vuông, còn cái bờ đối diện với góc vuông gọi là cạnh huyền.

Anh hoa tiêu ngỏ ý muốn kể cho chúng tôi nghe một câu chuyện thần thoại có thật về hòn đảo này. Tôi nói rằng làm gì có chuyện thần thoại có thật, vì đã thần thoại thì là chuyện bịa rồi, Nhưng thuyền trưởng cho rằng không nhất thiết như thế.

Anh hoa tiêu bắt đầu kể:

– Ngày xửa ngày xưa, trên hòn đảo này chỉ vẻn vẹn có ba cư dân: một bà mẹ với hai cậu con trai. Mẹ tên là Cạnh Huyền, hai con đều tên là Cạnh Góc Vuông. Để khỏi lầm, người anh lấy tên là Cạnh Góc Vuông Lớn, người em lấy tên và Cạnh Góc Vuông Bé.

Cả ba mẹ con đều ham bơi lội. Ngại các con bơi xa bờ quá, nguy hiểm, mẹ lấy dây cáp ngăn cho chúng một ô vuông kề với đường bờ dài nhất; tức là đường bờ dài năm mét.

(Hệt như người ta ngăn vũ đài đấu quyền Anh, có điều ở đây cạnh thứ tư là đường bờ biển.) Mỗi cạnh của ô vuông này đều năm mét, và do đó diện tích vùng biển ngăn cho các con tàm tạm đủ: hai mươi lăm mét vuông. (Chẳng là: muốn tính diện tích hình vuông hay hình chữ nhật thì phải nhân hai cạnh với nhau. Mà, năm nhân với năm là hai mươi lăm.)

Một hôm, mẹ đi vắng. Hai con ở nhà xích mích với nhau. Hai thằng Cạnh Góc Vuông đều là hư! Đứa này kêu đứa kia làm mình vướng cẳng không bơi được kiểu bơi ếch. Và chúng quyết định sẽ ngăn đôi ô vuông ấy ra. Thằng Cạnh Góc Vuông Lớn lập tức đi kiếm một sợi dây, rồi đo bốn mét dọc theo đường bờ và ngăn một ô vuông mỗi chiều bốn mét, để chiếm phần hơn, rộng mười sáu mét vuông (4 x 4 = 16). Còn phần kia chín mét vuông (25 – 16 = 9) thì để cho em.

Cạnh Góc Vuông Bé hiểu ngay rằng mình bị anh bắt nạt, vì anh được một ô vuông vắn, còn mình thì chỉ được hai cái rãnh hẹp, bơi sải chẳng được mà bơi ếch cũng không xong!

Thế là hai anh em đi đến chỗ xô xát. Cũng may, bà mẹ vừa kịp về đến nhà. Bà giằng hai đứa ra và vút bỏ sợi dây chúng vừa căng lúc nãy.

Rồi bà bảo, bây giờ cái ô vuông này chỉ để bà bơi thôi, và sẽ ngăn cho mỗi đứa một ô vuông mới. Một ô kề với đường bờ dài bốn mét, ô kia kề với đường bờ dài ba mét.

Thế là mỗi đứa được một ô riêng để bơi: ô của anh có diện tích mười sáu mét vuông, ô của em có diện tích chín mét vuông. Và diện tích hai ô này cộng lại vừa đúng bằng diện tích ô vuông của bà mẹ:

3 x 3 + 4 x 4 = 5 x 5.

Từ nay, cả ba mẹ con tha hồ bơi lội thoải mái, chẳng ai đụng chạm với ai, rồi lên bờ sưởi nắng và uống cà phê. Câu chuyện thần thoại như thế đấy.

– Thần thoại là thần thoại thôi! – thuyền trưởng nói thêm, – Còn đây là một tính chất tuyệt diệu của tam giác vuông, do nhà toán học vĩ đại cổ Hy Lạp Pi-ta-go tìm ra. Ông ghi lại tính chất ấy như sau: diện tích hình vuông dựng trên cạnh huyền của bất kỳ tam giác vuông nào đều bằng tổng diện tích các hình vuông dựng trên hai cạnh góc vuông.